Πολλοί άνθρωποι διαλογίζονται για να μειώσουν το ψυχολογικό άγχος και το άγχος που σχετίζεται με προβλήματα υγείας.
Για να συμβουλεύουν τους ανθρώπους κατάλληλα, οι κλινικοί ιατροί χρειάζεται να είναι ενήμεροι για τα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τα οφέλη υγείας του διαλογισμού.
 
Αυτή ήταν η εισαγωγή από μία μετα-ανάλυση του 2014 από Αμερικάνους ερευνητές, οι οποίοι έθεσαν ως στόχο να προσδιοριστεί η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων διαλογισμού για τη βελτίωση παραμέτρων που σχετίζονται με το άγχος (ανησυχία, κατάθλιψη, άγχος/ δυσφορία, θετική διάθεση, ποιότητα ψυχικής υγείας, προσοχή, χρήση ουσιών, διατροφικές συνήθειες, ύπνος, πόνος, και βάρος) σε κλινικούς πληθυσμούς ενήλικων ατόμων.
 
Εντόπισαν τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές με ενεργή ομάδα ελέγχου από βάσεις δεδομένων (MEDLINE, PsycINFO, EMBASE, PsycArticles, Scopus, CINAHL, AMED, Cochrane) και συμπεριέλαβαν 47 δοκιμές με 3.515 συμμετέχοντες.
 
Τα ευρήματα τους εδειξαν ότι το προγράμματα διαλογισμού είχαν :
- μέτρια επίπεδο απόδειξης για την βελτίωσης της ανησυχίας, της κατάθλιψης και του πόνου
- χαμηλό επιπεδο απόδειξης για την βελτίωση της ψυχικής ποιότητας ζωής
- μικρό επιπεδο απόδειξης ότι δεν υπάρχουν επιδράσεις ή ανεπαρκείς αποδείξεις για οποιαδήποτε επίδραση στην θετική διάθεση, προσοχή, χρήση ουσιών, διατροφικές συνήθειες, ύπνο και βάρος.

Επίσης, δεν βρήκαν αποδείξεις ότι τα προγράμματα διαλογισμού ήταν καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη ενεργή θεραπεία (π.χ. φάρμακα, άσκηση και άλλες συμπεριφορικές θεραπείες).
 
Το συμπέρασμα τους ήταν ότι οι κλινικοί γιατροί χρειάζεται να γνωρίζουν ότι τα προγράμματα διαλογισμού μπορούν να οδηγήσουν σε μικρές έως μέτριες μειώσεις πολλαπλών αρνητικών παραμέτρων του ψυχολογικού άγχους.
Παράλληλα, επισήμαναν ότι απαιτούνται ισχυρότερες μελέτες για τον προσδιορισμό των επιδράσεων των προγραμμάτων διαλογισμού στη βελτίωση των παραμέτρων της ψυχικής υγείας και της συμπεριφοράς που σχετίζεται με το άγχος.
 
JAMA Intern Med. 2014 Mar;174(3):357-68. Meditation programs for psychological stress and well-being: a systematic review and meta-analysis.
Goyal M1, Singh S1, Sibinga EM2, Gould NF3, Rowland-Seymour A1, Sharma R4, Berger Z1, Sleicher D3, Maron DD4, Shihab HM4, Ranasinghe PD1, Linn S4, Saha S2, Bass EB5, Haythornthwaite JA3.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24395196

Πρόσφατα, οι παρεμβάσεις που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον της δυτικής ιατρικής.
 
Το μοντέλο Mindfulness Based Stress Reduction βασίζεται στο να διδάξει τους συμμετέχοντες να έχουν την πλήρη προσοχή τους στην παρούσα εμπειρία και να ενεργούν χωρίς κρίση απέναντι σε αγχωτικά γεγονότα.
Κατά την διάρκεια αυτής της διανοητικής πρακτικής, ο διαλογιζόμενος εστιάζει την προσοχή του στις αισθήσεις του σώματος. Ενώ αναδύονται διάφορα γεγονότα που αποσπάνε την προσοχή (νοητικές εικόνες, σκέψεις, συναισθηματικές ή σωματικές καταστάσεις), ο συμμετέχων διδάσκεται να αναγνωρίζει αυτές τις σκέψεις και να καλλιεργεί μία κατάσταση επίγνωσης χωρίς άμεση αντίδραση.
 
Η αποτελεσματικότητα αυτών των προγραμμάτων είναι καλά τεκμηριωμένη στον τομέα της ρύθμισης της συναισθηματικής απόκρισης :
  - στην κατάθλιψη (πρόληψη υποτροπών),
  - στις αγχώδεις διαταραχές,
  - στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή,
  - στις διατροφικές διαταραχές.
Επιπλέον, αποδεικτικά στοιχεία υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η πρακτική της ενσυνειδητότητας βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία, ιδίως την ικανότητα να διατηρεί το ατόμο την προσοχή του και να σκέφτεται με πιο ευέλικτο τρόπο.

Παρ'όλα αυτά, τα επίσημα προγράμματα αποκατάστασης που στοχεύουν σε γνωστικές διαταραχές, οι οποίες οφείλονται σε ψυχιατρικές (κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, σχιζοφρένεια) ή νευρολογικές καταστάσεις (εγκεφαλική βλάβη, άνοια), σπανίως βασίζονται στις αρχές που διέπουν τις παρεμβάσεις που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα.
 
Με αυτήν την μακροσκελή εισαγωγή, ερευνητές από την Γαλλία διενέργησαν, το 2018, μία ανασκόπηση της βιβλιογραφίας με στόχο την συζήτηση για την πιθανή διασύνδεση της κλινικής νευροψυχολογίας με τις παρεμβάσεις που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα.
 
Μεταξύ άλλων, αναφέρονται στο ότι πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι οι παρεμβάσεις που βασίζονται στον διαλογισμό προσφέρουν μια πολλά υποσχόμενη λύση στην πρόληψη και στην αποκατάσταση της γνωστικής δυσλειτουργίας.
Επίσης, εξετάζουν τα οφέλη και τους κινδύνους από την ενσωμάτωση της πρακτικής του διαλογισμού σε ευρύτερα προγράμματα γνωστικής αποκατάστασης και θεραπευτικής αγωγής σε ασθενείς που πάσχουν από γνωστικές διαταραχές.
 
Encephale. 2018 Feb;44(1):75-82.
[Mindful neuropsychology: Mindfulness-based cognitive remediation].
Bulzacka E1, Lavault S2, Pelissolo A3, Bagnis Isnard C4.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28483271

Η μείωση του άγχους μέσω της ενσυνειδητότητας (Mindfulness-based stress reduction) είναι ένα δομημένο, ομαδικό πρόγραμμα που χρησιμοποιεί τον ενσυνείδητο διαλογισμό για να ανακουφίσει από διαταραχές :
 - σωματικές,
 - ψυχοσωματικές, και
 - ψυχιατρικές.
 
Το πρόγραμμα, μη θρησκευτικό και μη εσωτερικό, βασίζεται σε μια συστηματική διαδικασία για την ανάπτυξη αυξημένης συνειδητότητας στην στιγμή προς στιγμή εμπειρία μέσω διανοητικών διαδικασιών.
Αυτή η προσέγγιση θεωρεί ότι η μεγαλύτερη συνειδητότητα :
 - θα προσφέρει πιο ακριβή αντίληψη των πραγμάτων,
 - θα μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις των διαταραχών, και
 - θα βελτιώσει τη ζωτικότητα και την αντιμετώπιση αυτών
 
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, εμφανίστηκαν αρκετές ερευνητικές εκθέσεις που φαίνεται να υποστηρίζουν πολλούς από αυτούς τους ισχυρισμούς.
 
Με αυτά τα δεδομένα ως σημείο έναρξης, το 2004, ερευνητές από την Γερμανία διεξήγαγαν μια ανασκόπηση και μετα-ανάλυση δημοσιευμένων και αδημοσίευτων μελετών που είχαν γίνει σχετικά με τα οφέλη υγείας από αυτό το πρόγραμμα.
 
Η αναζήτηση τους εντόπισε 64 εμπειρικές μελέτες, αλλά μόνο οι 20 πληρούσαν τα κριτήρια αποδεκτής ποιότητας ή συνάφειας ώστε να συμπεριληφθούν στην μετα-ανάλυση.

Οι αποδεκτές μελέτες (ελεγχόμενες αλλά και μελέτες παρατήρησης) κάλυψαν ένα ευρύ φάσμα :
 - κλινικών πληθυσμών (π.χ., πόνος, καρκίνος, καρδιακές παθήσεις, κατάθλιψη και άγχος), καθώς και
 - μη κλινικά προβλήματα.

Το συμπέρασμα των ερευνητών ήταν ότι παρόλο που ο αριθμός των μελετών ήταν σχετικά μικρός, τα ευρήματα τους έδειξαν ότι το εν λόγω πρόγραμμα ίσως βοηθήσει στα προαναφερόμενα προβλήματα.
 
Παραπομπή :
 J Psychosom Res. 2004 Jul;57(1):35-43.
Mindfulness-based stress reduction and health benefits. A meta-analysis.
Grossman P1, Niemann L, Schmidt S, Walach H.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15256293

Το 2015, ερευνητές από την Ολλανδία και την Βραζιλία διενέργησαν μία μετα-ανάλυση των διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με την αποτελεσματικότητα των πρακτικών νου-σώματος σε ασθενείς με διαγνωσμένη καρδιακή νόσο.
 
Μετά την ολοκλήρωση της αναζήτησης τους, εντόπισαν 11 τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες με συνολικά χαμηλή ποιότητα, οι οποίες είχαν αξιολογήσει τις εξής πρακτικές:
 - μείωση του άγχους με βάση την ενσυνειδητότητα (mindfulness-based stress reduction)
 - υπερβατικό διαλογισμό
 - προοδευτική μυική χαλάρωση, και
 - διαχείριση του άγχους.
 
Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε επίδραση :
 - στην σωματική ποιότητα ζωής
 - στην ψυχική ποιότητα ζωής
 - στην κατάθλιψη
 - στο άγχος
 - στη συστολική αρτηριακή πίεση και
 - στη διαστολική αρτηριακή πίεση
 
Το συμπέρασμα τους ήταν ότι οι πρακτικές νου-σώματος παρουσιάζουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα για ασθενείς με καρδιακή νόσο, και έκλεισαν επισημαίνοντας ότι υπάρχει ανάγκη για υψηλής ποιότητας μελέτες
 
Παραπομπή:
Eur J Prev Cardiol. 2015 Nov;22(11):1385-98.
Mind-body practices for patients with cardiac disease: a systematic review and meta-analysis.
Younge JO1, Gotink RA2, Baena CP3, Roos-Hesselink JW4, Hunink MG5.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25227551