15/2/2021
ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ + ΑΝΔΡΟΓΡΑΦΙΣ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
1. ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ: Λίγα λόγια
2. ΑΝΔΡΟΓΡΑΦΙΣ : Τί είναι και γιατί χρησιμοποιείται συμπληρωματικά
3. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ: δύο μελέτες σε ανθρώπους (2016 και 2020)
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
1. ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ: Λίγα λόγια
2. ΑΝΔΡΟΓΡΑΦΙΣ : Τί είναι και γιατί χρησιμοποιείται συμπληρωματικά
3. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ: δύο μελέτες σε ανθρώπους (2016 και 2020)
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
1. ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ: Λίγα λόγια
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι η πιο συνηθισμένη χρόνια αυτοάνοση φλεγμονώδης νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος (1), κυρίως του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού (2), και οδηγεί σε απώλεια της μυελίνης (3, 4). Η εξέλιξη της νόσου οδηγεί σε προοδευτική αναπηρία και τελικά τον θάνατο (5).
Τα κλασικά σημάδια και συμπτώματα που είναι συνηθισμένα στην σκλήρυνση κατά πλάκας συμπεριλαμβάνουν κινητικά προβλήματα, γνωστική εξασθένηση, διαταραχές συμπεριφοράς (5). Επίσης, χαρακτηρίζεται από μειωμένη ποιότητα ζωής, κόπωση (1), ενώ δεδομένα μεγάλου αριθμού ασθενών υποδεικνύουν αυξημένη συχνότητα κατάθλιψης και άγχους (6, 15, 16).
Άλλα κοινά συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν την γνωστική εξασθένηση και την συναισθηματική αστάθεια (1).
Παγκοσμίως, η σκλήρυνση κατά πλάκας αυξάνεται σε συχνότητα εμφάνισης, ακόμη και σε περιοχές του κόσμου που παραδοσιακά έχουν χαμηλή συχνότητα εμφάνισης (7).
Αποτελεί την κύρια αιτία αναπηρίας σε νεαρούς ενήλικες (1, 8), ενώ η συχνότητα εμφάνισης της σκλήρυνσης αυξάνεται παγκοσμίως και στα παιδιά (9).
Η σκλήρυνση κατά πλάκας έχει ως αποτέλεσμα καταστροφικές επιπτώσεις τόσο κοινωνικά όσο και οικονομικά (10).
2. ΑΝΔΡΟΓΡΑΦΙΣ : Τί είναι και γιατί χρησιμοποιείται συμπληρωματικά
Ας δούμε εν συντομία με ποιον τρόπο μπορεί να προσφέρει βοήθεια το φυτό ανδρογραφίς η ακιδωτή (Andrographis paniculata).
Αρχικά, έχει αναφερθεί από διάφορους ερευνητές ότι εμφανίζει αντιφλεγμονώδεις δραστικότητες τόσο το ίδιο το φυτό όσο και τα συστατικά του (11, 12, 13).
Για την ανδρογραφολίδη, την σημαντικότερη ένωση από αυτό το φυτό, φαρμακοδυναμικές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να διαπεράσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να φτάσει σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, και ως εκ τούτου οι φαρμακολογικές της επιδράσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα έχουν αρχίσει να αποκαλύπτονται τα τελευταία χρόνια (14).
Επίσης, η ανδρογραφολίδη ίσως έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει το άγχος και την κατάθλιψη (14), όπου εμφανίζονται συχνά σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας (15), και έχουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό (16).
Επίσης, εκχυλίσματα από αυτό το φυτό έχουν χρησιμοποιηθεί σε ανθρώπινες μελέτες με τρία ακόμα αυτοάνοσα νοσήματα.
3. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ: δύο μελέτες σε ανθρώπους (2016 και 2020)
Τώρα, ας δούμε τα ευρήματα από δύο τις ανθρώπινες μελέτες που έχουν διενεργηθεί μέχρι σήμερα για τις επιδράσεις που έχει αυτό το φυτό στην σκλήρυνση κατά πλάκας.
2020
Η πιο πρόσφατη μελέτη (17) διενεργήθηκε το 2020 και έδειξε ότι οι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας που χρησιμοποίησαν το φυτό ανδρογραφίς είχαν σημαντική βελτίωση σε 2 συγκεκριμένους τομείς.
Τα ευρήματα αυτής της μελέτης αποτέλεσαν αντικείμενο άρθρου από από τον David Melamed PhD στην ιστοσελίδα Multiple Sclerosis News Today (18).
Πιο συγκεκριμένα η ανδρογραφολίδη έδειξε ότι είναι σε θέση να επιβραδύνει :
- την ατροφία του εγκεφάλου, και
- την εξέλιξη της αναπηρίας
σε άτομα με μη ενεργή προοδευτική πολλαπλή σκλήρυνση, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας κλινικής δοκιμής Φάσης 1/2.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό BMC Neurology.
Η ανδρογραφολίδη, ένα μόριο που απομονώνεται από το φυτό ανδρογραφίς η ακιδωτή, έχει αναδειχθεί ως πιθανός υποψήφιος στην αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας, δείχνοντας μία ικανότητα να ρυθμίζει αποτελεσματικά την δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Έχοντας αυτό ως σημείο αναφοράς, ερευνητές από δύο Πανεπιστήμια της Χιλής ξεκίνησαν μια πιλοτική δοκιμή Φάσης 1/2 για να διερευνήσουν την ασφάλεια, την ανεκτικότητα και την αποτελεσματικότητα της ανδρογραφολίδης.
Στην μελέτη συμμετείχαν 44 ενήλικες, οι οποίοι χωρίστηκαν τυχαία και :
- είτε έλαβαν 140mg ανδρογραφολίδη
- είτε έλαβαν εικονικό φάρμακο,
δύο φορές την ημέρα, επί δύο χρόνια.
Κάθε 12 εβδομάδες, γινόταν αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας.
Τα άτομα με ανδρογραφολίδη παρουσίασαν 75% λιγότερη ατροφία στον εγκέφαλο σε σύγκριση με τα άτομα του εικονικού φαρμάκου.
Επίσης, κατά την διάρκεια της μελέτης, τα ευρήματα έδειξαν ότι η ανδρογραφολίδη επιβράδυνε την εξέλιξη της αναπηρίας σε αυτούς τους ασθενείς.
Συνολικά, η ανδρογραφολίδη είχε θετικό προφίλ ασφάλειας.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες θεωρήθηκαν ήπιες, και αποτελούσαν κυρίως εξανθήματα και αλλοιωμένη αίσθηση της γεύσης.
«Η ανδρογραφολίδη ήταν καλά ανεκτή και έδειξε πιθανή επίδραση στη μείωση της ατροφίας του εγκεφάλου και στην εξέλιξη της αναπηρίας, τα οποία πρέπει να αξιολογηθούν περαιτέρω σε μια μεγαλύτερη κλινική δοκιμή», κατέληξαν οι ερευνητές.
2016
Η δεύτερη μελέτη (19) που διενεργήθηκε το 2016 έδειξε ότι η λήψη αυτού του φυτού οδήγησε σε σημαντική μείωση της κόπωσης.
Η μελέτη ήταν διπλή-τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, είχε διάρκεια ένα έτος και έδειξε ότι η ανδρογραφίς η ακιδωτή μειώνει την κόπωση σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα σκλήρυνση που λαμβάνουν επίσης ιντερφερόνη βήτα, σε σύγκριση με όσους ασθενείς έλαβαν μόνο ιντερφερόνη βήτα ή εικονικό φάρμακο.
Μόνο 25 ασθενείς συμμετείχαν, το οποίο σημαίνει ότι ήταν μια μικρή μελέτη.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης υποδηλώνουν ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα, με μεγαλύτερο μέγεθος δείγματος, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Οι ερευνητές ανέφεραν ότι οι ασθενείς που έλαβαν ανδρογραφίς η ακιδωτή παρουσίασαν σημαντική μείωση της κόπωσης (44%) σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.
Ο μηχανισμός με τον οποίο η ανδρογραφίς η ακιδωτή μειώνει την κόπωση είναι άγνωστος.
Ωστόσο, δεδομένων των θετικών αποτελεσμάτων αυτής της μελέτης, χρειάζεται να διεξαχθεί περισσότερη έρευνα διότι η κόπωση είναι ένα από τα πιο εξουθενωτικά συμπτώματα που αναφέρονται από τους ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τα ανωτέρω δεδομένα δείχνουν ότι η ανδρογραφίς η ακιδωτή έχει μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια στην σκλήρυνση κατά πλάκας
Σε όλον τον κόσμο, η ανδρογραφίς η ακιδωτή είναι ένα από τα ευρέως χρησιμοποιούμενα αποτελεσματικά φαρμακευτικά φυτά (20).
Χρησιμοποιείται ευρέως στην αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας (20), ενώ στην βοτανική ιατρική, είναι γνωστή για τα ιαματικά οφέλη της σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας μέσω της ανοσορύθμισης και της μείωσης των κύριων συμπτωμάτων (21).
Άλλα σημαντικά χαρακτηριστικά που εμφανίζει η ανδρογραφίς είναι ότι ανήκει :
1. στα φαρμακευτικά φυτά (23), καθώς και
2. στα ανταπτογόνα (24).
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι η πιο συνηθισμένη χρόνια αυτοάνοση φλεγμονώδης νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος (1), κυρίως του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού (2), και οδηγεί σε απώλεια της μυελίνης (3, 4). Η εξέλιξη της νόσου οδηγεί σε προοδευτική αναπηρία και τελικά τον θάνατο (5).
Τα κλασικά σημάδια και συμπτώματα που είναι συνηθισμένα στην σκλήρυνση κατά πλάκας συμπεριλαμβάνουν κινητικά προβλήματα, γνωστική εξασθένηση, διαταραχές συμπεριφοράς (5). Επίσης, χαρακτηρίζεται από μειωμένη ποιότητα ζωής, κόπωση (1), ενώ δεδομένα μεγάλου αριθμού ασθενών υποδεικνύουν αυξημένη συχνότητα κατάθλιψης και άγχους (6, 15, 16).
Άλλα κοινά συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν την γνωστική εξασθένηση και την συναισθηματική αστάθεια (1).
Παγκοσμίως, η σκλήρυνση κατά πλάκας αυξάνεται σε συχνότητα εμφάνισης, ακόμη και σε περιοχές του κόσμου που παραδοσιακά έχουν χαμηλή συχνότητα εμφάνισης (7).
Αποτελεί την κύρια αιτία αναπηρίας σε νεαρούς ενήλικες (1, 8), ενώ η συχνότητα εμφάνισης της σκλήρυνσης αυξάνεται παγκοσμίως και στα παιδιά (9).
Η σκλήρυνση κατά πλάκας έχει ως αποτέλεσμα καταστροφικές επιπτώσεις τόσο κοινωνικά όσο και οικονομικά (10).
2. ΑΝΔΡΟΓΡΑΦΙΣ : Τί είναι και γιατί χρησιμοποιείται συμπληρωματικά
Ας δούμε εν συντομία με ποιον τρόπο μπορεί να προσφέρει βοήθεια το φυτό ανδρογραφίς η ακιδωτή (Andrographis paniculata).
Αρχικά, έχει αναφερθεί από διάφορους ερευνητές ότι εμφανίζει αντιφλεγμονώδεις δραστικότητες τόσο το ίδιο το φυτό όσο και τα συστατικά του (11, 12, 13).
Για την ανδρογραφολίδη, την σημαντικότερη ένωση από αυτό το φυτό, φαρμακοδυναμικές μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να διαπεράσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να φτάσει σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου, και ως εκ τούτου οι φαρμακολογικές της επιδράσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα έχουν αρχίσει να αποκαλύπτονται τα τελευταία χρόνια (14).
Επίσης, η ανδρογραφολίδη ίσως έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει το άγχος και την κατάθλιψη (14), όπου εμφανίζονται συχνά σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας (15), και έχουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό (16).
Επίσης, εκχυλίσματα από αυτό το φυτό έχουν χρησιμοποιηθεί σε ανθρώπινες μελέτες με τρία ακόμα αυτοάνοσα νοσήματα.
3. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ: δύο μελέτες σε ανθρώπους (2016 και 2020)
Τώρα, ας δούμε τα ευρήματα από δύο τις ανθρώπινες μελέτες που έχουν διενεργηθεί μέχρι σήμερα για τις επιδράσεις που έχει αυτό το φυτό στην σκλήρυνση κατά πλάκας.
2020
Η πιο πρόσφατη μελέτη (17) διενεργήθηκε το 2020 και έδειξε ότι οι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας που χρησιμοποίησαν το φυτό ανδρογραφίς είχαν σημαντική βελτίωση σε 2 συγκεκριμένους τομείς.
Τα ευρήματα αυτής της μελέτης αποτέλεσαν αντικείμενο άρθρου από από τον David Melamed PhD στην ιστοσελίδα Multiple Sclerosis News Today (18).
Πιο συγκεκριμένα η ανδρογραφολίδη έδειξε ότι είναι σε θέση να επιβραδύνει :
- την ατροφία του εγκεφάλου, και
- την εξέλιξη της αναπηρίας
σε άτομα με μη ενεργή προοδευτική πολλαπλή σκλήρυνση, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας κλινικής δοκιμής Φάσης 1/2.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό BMC Neurology.
Η ανδρογραφολίδη, ένα μόριο που απομονώνεται από το φυτό ανδρογραφίς η ακιδωτή, έχει αναδειχθεί ως πιθανός υποψήφιος στην αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας, δείχνοντας μία ικανότητα να ρυθμίζει αποτελεσματικά την δραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Έχοντας αυτό ως σημείο αναφοράς, ερευνητές από δύο Πανεπιστήμια της Χιλής ξεκίνησαν μια πιλοτική δοκιμή Φάσης 1/2 για να διερευνήσουν την ασφάλεια, την ανεκτικότητα και την αποτελεσματικότητα της ανδρογραφολίδης.
Στην μελέτη συμμετείχαν 44 ενήλικες, οι οποίοι χωρίστηκαν τυχαία και :
- είτε έλαβαν 140mg ανδρογραφολίδη
- είτε έλαβαν εικονικό φάρμακο,
δύο φορές την ημέρα, επί δύο χρόνια.
Κάθε 12 εβδομάδες, γινόταν αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας.
Τα άτομα με ανδρογραφολίδη παρουσίασαν 75% λιγότερη ατροφία στον εγκέφαλο σε σύγκριση με τα άτομα του εικονικού φαρμάκου.
Επίσης, κατά την διάρκεια της μελέτης, τα ευρήματα έδειξαν ότι η ανδρογραφολίδη επιβράδυνε την εξέλιξη της αναπηρίας σε αυτούς τους ασθενείς.
Συνολικά, η ανδρογραφολίδη είχε θετικό προφίλ ασφάλειας.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες θεωρήθηκαν ήπιες, και αποτελούσαν κυρίως εξανθήματα και αλλοιωμένη αίσθηση της γεύσης.
«Η ανδρογραφολίδη ήταν καλά ανεκτή και έδειξε πιθανή επίδραση στη μείωση της ατροφίας του εγκεφάλου και στην εξέλιξη της αναπηρίας, τα οποία πρέπει να αξιολογηθούν περαιτέρω σε μια μεγαλύτερη κλινική δοκιμή», κατέληξαν οι ερευνητές.
2016
Η δεύτερη μελέτη (19) που διενεργήθηκε το 2016 έδειξε ότι η λήψη αυτού του φυτού οδήγησε σε σημαντική μείωση της κόπωσης.
Η μελέτη ήταν διπλή-τυφλή, ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο, είχε διάρκεια ένα έτος και έδειξε ότι η ανδρογραφίς η ακιδωτή μειώνει την κόπωση σε ασθενείς με υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα σκλήρυνση που λαμβάνουν επίσης ιντερφερόνη βήτα, σε σύγκριση με όσους ασθενείς έλαβαν μόνο ιντερφερόνη βήτα ή εικονικό φάρμακο.
Μόνο 25 ασθενείς συμμετείχαν, το οποίο σημαίνει ότι ήταν μια μικρή μελέτη.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης υποδηλώνουν ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα, με μεγαλύτερο μέγεθος δείγματος, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Οι ερευνητές ανέφεραν ότι οι ασθενείς που έλαβαν ανδρογραφίς η ακιδωτή παρουσίασαν σημαντική μείωση της κόπωσης (44%) σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο.
Ο μηχανισμός με τον οποίο η ανδρογραφίς η ακιδωτή μειώνει την κόπωση είναι άγνωστος.
Ωστόσο, δεδομένων των θετικών αποτελεσμάτων αυτής της μελέτης, χρειάζεται να διεξαχθεί περισσότερη έρευνα διότι η κόπωση είναι ένα από τα πιο εξουθενωτικά συμπτώματα που αναφέρονται από τους ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.
4. ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τα ανωτέρω δεδομένα δείχνουν ότι η ανδρογραφίς η ακιδωτή έχει μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια στην σκλήρυνση κατά πλάκας
Σε όλον τον κόσμο, η ανδρογραφίς η ακιδωτή είναι ένα από τα ευρέως χρησιμοποιούμενα αποτελεσματικά φαρμακευτικά φυτά (20).
Χρησιμοποιείται ευρέως στην αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας (20), ενώ στην βοτανική ιατρική, είναι γνωστή για τα ιαματικά οφέλη της σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας μέσω της ανοσορύθμισης και της μείωσης των κύριων συμπτωμάτων (21).
Άλλα σημαντικά χαρακτηριστικά που εμφανίζει η ανδρογραφίς είναι ότι ανήκει :
1. στα φαρμακευτικά φυτά (23), καθώς και
2. στα ανταπτογόνα (24).
Παραπομπές:
1. Yoga for Multiple Sclerosis: A Systematic Review and Meta-Analysis
2. Multiple sclerosis
3. The efficacy of vitamin D in multiple sclerosis: A meta-analysis
4. Multiple sclerosis - etiology and diagnostic potential
5. A systematic review and meta-analysis of strength training in individuals with multiple sclerosis or Parkinson disease.
6. Prevalence of depression and anxiety in Multiple Sclerosis: A systematic review and meta-analysis
7. Multiple sclerosis: clinical aspects
8. Multiple sclerosis - a review
9. Pediatric-onset multiple sclerosis prevalence and incidence rates are increasing globally
10. Multiple sclerosis, a treatable disease
11. Andrographis paniculata: a review of pharmacological activities and clinical effects
12. Overview of pharmacological activities of Andrographis paniculata and its major compound andrographolide
13. Andrographolide, an Anti-Inflammatory Multitarget Drug: All Roads Lead to Cellular Metabolism
14. A review for the neuroprotective effects of andrographolide in the central nervous system
15. Mindfulness-based interventions for mental well-being among people with multiple sclerosis: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials
16. The effectiveness of emotional wellness programs on mental health outcomes for adults with multiple sclerosis: a systematic review and meta-analysis
17. Efficacy of andrographolide in not active progressive multiple sclerosis: a prospective exploratory double-blind, parallel-group, randomized, placebo-controlled trial
18. Andrographolide Shows Promising Results for Non-active PMS Patients in Trial
19. Andrographis paniculata decreases fatigue in patients with relapsing-remitting multiple sclerosis: a 12-month double-blind placebo-controlled pilot study
20. A Prospective Review on Phyto-Pharmacological Aspects of Andrographis paniculata
21. Immunomodulation in Multiple Sclerosis by Phytotherapy
22. Metabolite profiling of Andrographis paniculata (Burm. f.) Nees. young and mature leaves at different harvest ages using 1 H NMR-based metabolomics approach
23. The complete chloroplast genome sequence of the medicinal plant Andrographis paniculata
24. The Role of Adaptogens in Prophylaxis and Treatment of Viral Respiratory Infections
1. Yoga for Multiple Sclerosis: A Systematic Review and Meta-Analysis
2. Multiple sclerosis
3. The efficacy of vitamin D in multiple sclerosis: A meta-analysis
4. Multiple sclerosis - etiology and diagnostic potential
5. A systematic review and meta-analysis of strength training in individuals with multiple sclerosis or Parkinson disease.
6. Prevalence of depression and anxiety in Multiple Sclerosis: A systematic review and meta-analysis
7. Multiple sclerosis: clinical aspects
8. Multiple sclerosis - a review
9. Pediatric-onset multiple sclerosis prevalence and incidence rates are increasing globally
10. Multiple sclerosis, a treatable disease
11. Andrographis paniculata: a review of pharmacological activities and clinical effects
12. Overview of pharmacological activities of Andrographis paniculata and its major compound andrographolide
13. Andrographolide, an Anti-Inflammatory Multitarget Drug: All Roads Lead to Cellular Metabolism
14. A review for the neuroprotective effects of andrographolide in the central nervous system
15. Mindfulness-based interventions for mental well-being among people with multiple sclerosis: a systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials
16. The effectiveness of emotional wellness programs on mental health outcomes for adults with multiple sclerosis: a systematic review and meta-analysis
17. Efficacy of andrographolide in not active progressive multiple sclerosis: a prospective exploratory double-blind, parallel-group, randomized, placebo-controlled trial
18. Andrographolide Shows Promising Results for Non-active PMS Patients in Trial
19. Andrographis paniculata decreases fatigue in patients with relapsing-remitting multiple sclerosis: a 12-month double-blind placebo-controlled pilot study
20. A Prospective Review on Phyto-Pharmacological Aspects of Andrographis paniculata
21. Immunomodulation in Multiple Sclerosis by Phytotherapy
22. Metabolite profiling of Andrographis paniculata (Burm. f.) Nees. young and mature leaves at different harvest ages using 1 H NMR-based metabolomics approach
23. The complete chloroplast genome sequence of the medicinal plant Andrographis paniculata
24. The Role of Adaptogens in Prophylaxis and Treatment of Viral Respiratory Infections
