ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3
Ιωάννης Κιούσης, Στέλεχος Διατροφής και Διαιτολογίας.
30/4/2024
30/4/2024
Μετατρέψαμε τις θάλασσες μας σε υπόνομο: |
Ως εκ τούτου, ψάρια + ιχθυέλαια ΔΕΝ είναι τα καλύτερα ω3 διότι πλέον αποτελούν ένα τοξικό κοκτέιλ από : |
Συνεπώς, ας επιλέγουμε ω3 από άλλες τροφές, οι οποίες είναι μακράν πιο καθαρές και ασφαλείς
Για να ενημερωθείτε, κλείστε μία συνεδρία.
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ (χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά) Β. ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ (χρόνος ανάγνωσης: 18,5 λεπτά) 1. ΨΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ; 2. ΙΧΘΥΕΛΑΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ; 3. ΣΥΝΟΨΗ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 Παραπομπές (144) => Για να διασφαλιστεί η εγκυρότητα των άρθρων, χρησιμοποιώ μόνο αξιόπιστες πηγές, όπως δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά, ιδρύματα (νοσοκομεία, πανεπιστήμια κ.ά.), αναρτήσεις/βιβλία από επαγγελματίες Υγείας κ.ο.κ. |
Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ (χρόνος ανάγνωσης: 5 λεπτά)
Είναι α δ ύ ν α τ ο να βελτιστοποιήσουμε την Υγεία μας χωρίς να λαμβάνουμε ε π α ρ κ ή ποσότητα από π ο ι ο τ ι κ ά ω3.
Ποια είναι τα καλύτερα ω3 ;
ΨΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ;
Ορισμένοι άνθρωποι θεωρούν ότι τα ψάρια είναι τα καλύτερα ω3. Ωστόσο, αυτό αποτελεί έναν από τους επικίνδυνους διατροφικούς μύθους.
Τα ψάρια δ ε ν είναι τα καλύτερα ω3 διότι αποτελούν την κ ύ ρ ι α πηγή π ο λ λ ώ ν τοξικών ρύπων. Αυτό οφείλεται στο ότι έχουμε μετατρέψει τις θάλασσες μας σε υπόνομο. Όλα τελικά ρέουν στην θάλασσα, όπως αστικά λύματα, ακάθαρτα ύδατα κ.ά.(1).
Ως εκ τούτου, τα ψάρια περιέχουν πλήθος επιβλαβών ρύπων. Αποτελούν ένα τ ο ξ ι κ ό κοκτέιλ.
Ας δούμε, όμως, ορισμένα επιστημονικά δεδομένα που υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς. Ακολουθεί μία ε ν δ ε ι κ τ ι κ ή λίστα.
1. Βαρέα Μέταλλα: η μόλυνση των ψαριών από τα τοξικά βαρέα μέταλλα προκαλεί μεγάλη παγκόσμια ανησυχία διότι απειλεί τους ανθρώπους που καταναλώνουν ψάρια (24, 27-30, 112). Τα βαρέα μέταλλα όταν εισάγονται στον οργανισμό δ ε ν μπορούν να αφαιρεθούν (143). Επίσης, πολλά βαρέα μέταλλα είναι καρκινογόνα, ενώ δ ε ν καταστρέφονται με το μαγείρεμα (23).
Η επιστημονική κοινότητα ανταποκρίνεται αλλά είναι ή δ η πολύ α ρ γ ά (144):
α. υδράργυρος: θεωρείται το π ι ο τοξικό βαρύ μέταλλο. Η κ ύ ρ ι α πηγή έκθεσης είναι τα ψάρια. Μάλιστα, ο μεθυλυδράργυρος - η πιο τοξική μορφή - υπάρχει σε ό λ α τα ψάρια. Οι επιστημονικές πηγές στις οποίες βασίζομαι για αυτούς τους ισχυρισμούς φαίνονται στο άρθρο "Πάρκινσον και Ψάρια".
β. κάδμιο: τοξικό ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα (115). Μεγάλος χρόνος ημιζωής: 10-30 έτη (113, 116). Βλάβη σε νεφρά και ήπαρ, μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα κ.ά. (25). Συμβάλει σε καρκίνους πολλών οργάνων (25, 117). Μεταλλαξιογόνο, τερατογόνο και γονιδιοτοξικό (99).
γ. μόλυβδος: εισέρχεται στα ψάρια από το περιβάλλον τους (120). Τοξικότητα με οξείες ή χρόνιες επιπτώσεις στους ανθρώπους που τρέφονται με ψάρια (123). Οι νευρολογικές επιδράσεις του πιστεύεται ότι είναι μη-αναστρέψιμες. Δεν υπάρχει ασφαλής συγκέντρωση μολύβδου στο αίμα (128, 133). Μειώνει τον βαθμό ευφυΐας IQ των παιδιών (131, 132).
δ. αρσενικό: προκαλεί διάφορους καρκίνους (135). Ψάρια και μαλάκια περιέχουν αρσενικό σε εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις (138) και αποτελούν τον βασικότερο λόγο έκθεσης σε αρσενικό σε πολλούς ανθρώπους (140). Δεν αποικοδομείται με την πάροδο του χρόνου (141, 142).
Εκτός από τα βαρέα μέταλλα, υπάρχουν και άλλα σοβαρά ζητήματα με τα ω3 από τα ψάρια.
2. μικροπλαστικά: Το 60% έως ακόμα και το... 97% (44-47) των ψαριών περιέχει μικροπλαστικά.
3. αντισυλληπτικά: ανιχνεύονται στα ψάρια (57-65, 68-71). Τα αντισυλληπτικά θηλυκοποιούν τα αρσενικά ψάρια: εντοπίζονται αρσενικά ψάρια με θηλυκά χαρακτηριστικά π.χ. παραγωγή αυγών (72-74).
Ποια είναι η βλάβη στην Υγεία από την κατανάλωση ψαριών με αντισυλληπτικά ; Η κατανάλωση θηλυκοποιημένων ψαριών ποιον αντίκτυπο έχει στους άντρες ;
4. αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά και συναφή φάρμακα: Τα ψυχοδραστικά φάρμακα ανιχνεύονται συχνά στο υδάτινο περιβάλλον (50-56).
5. άλλα φάρμακα: οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι ανθρώπινα και κτηνιατρικά φάρμακα επηρεάζουν τα ψάρια (75, 76).
6. λοιπά: άλλοι ρύποι που υπάρχουν στα ψάρια είναι ένα μεγάλο εύρος από διάφορα φυτοφάρμακα (77-111), καθώς και PCB (32).
Για κ ά π ο ι ο υ ς (όχι για όλους) από αυτούς τους ρύπους υπάρχουν όρια ασφαλείας. Ωστόσο, είναι α δ υ ν α το να προβλέψουμε τις επιπτώσεις από την τ α υ τ ό χ ρ ο ν η και σ υ ν ε ρ γ ι σ τ ι κ ή δράση όλων αυτών των επικίνδυνων ρύπων.
ΨΑΡΙΑ ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΟΥ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ;
Τα ψάρια ιχθυοτροφείου όχι μόνο έχουν λ ι γ ό τ ε ρ α ω3 (5, 6) αλλά λαμβάνουν και μία α φ ύ σ ι κ η διατροφή, η οποία συμπεριλαμβάνει από... σόγια έως ακόμα και κραμβέλαιο (7). Χαρακτηριστικά είναι τα άρθρα διάφορων ιατρών όπως "5 λόγοι για να αποφεύγετε τα ψάρια ιχθυοτροφείου" (8-10).
Επίσης, τα εκτρεφόμενα ψάρια είναι πιο ευαίσθητα σε μολύνσεις και μ ε τ ά δ ο σ η ασθενειών με αποτέλεσμα να χορηγούνται συχνά α ν τ ι β ι ο τ ι κ ά, η χρήση των οποίων είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη (12).
ΙΧΘΥΕΛΑΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ;
Μελέτη σε 3.000 άνδρες έδειξε κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό: οι άνθρωποι που προμηθεύονταν κάψουλες ιχθυελαίου, όχι μόνο δεν είχαν χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακού θανάτου αλλά, απεναντίας, είχαν υ ψ η λ ό τ ε ρ ο (18).
Μάλιστα, ένας ιατρός αναφέρει χαρακτηριστικά "να σ τ α μ α τ ή σ ο υ μ ε τα πολυδιαφημισμένα συμπληρώματα ιχθυελαίου» (19).
ΣΥΝΟΨΗ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3
Ιχθυέλαια και ψάρια σημαίνει :
- πρόσληψη ω3, αλλά και
- πρόσληψη π ο λ λ ώ ν τοξικών ρύπων. Ενδεικτικά, βαρέα μέταλλα, μικροπλαστικά, αντισυλληπτικά, αντικαταθλιπτικά κ.ά.
Αυτό οφείλεται στο ότι έχουμε μετατρέψει τις θάλασσες μας σε υπόνομο. Όλη η ρύπανση εν τέλει καταλήγει στην θάλασσα και τα ψάρια αποτελούν πλέον ένα τ ο ξ ι κ ό κοκτέιλ.
Αναλογιζόμενος όλα τα παραπάνω, έκανα μία εξαντλητική έρευνα ώστε να εντοπίσω ποια είναι τα καλύτερα ω3 για να τα εντάξω στην προσωπική διατροφή μου.
Προσλαμβάνοντας τα πολύτιμα ω3 από ασφαλείς τροφές:
- λαμβάνουμε τις ευεργετικές επιδράσεις των ω3,
- χ ω ρ ί ς την πληθώρα των εξαιρετικά επικίνδυνων ρύπων από τα ψάρια.
Τα ανωτέρω αφορούν όλα τα ψάρια. Ανεξαρτήτως μεγέθους. Τα μικρά ψάρια, σαφώς, έχουν λιγότερους ρύπους αλλά γιατί να διακινδυνεύουμε την Υγεία μας όταν μπορούμε να λάβουμε τα ω3 από άλλες τροφές, μακράν πιο καθαρές ;
Για να ενημερωθείτε, κλείστε μία συνεδρία.
Είναι α δ ύ ν α τ ο να βελτιστοποιήσουμε την Υγεία μας χωρίς να λαμβάνουμε ε π α ρ κ ή ποσότητα από π ο ι ο τ ι κ ά ω3.
Ποια είναι τα καλύτερα ω3 ;
ΨΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ;
Ορισμένοι άνθρωποι θεωρούν ότι τα ψάρια είναι τα καλύτερα ω3. Ωστόσο, αυτό αποτελεί έναν από τους επικίνδυνους διατροφικούς μύθους.
Τα ψάρια δ ε ν είναι τα καλύτερα ω3 διότι αποτελούν την κ ύ ρ ι α πηγή π ο λ λ ώ ν τοξικών ρύπων. Αυτό οφείλεται στο ότι έχουμε μετατρέψει τις θάλασσες μας σε υπόνομο. Όλα τελικά ρέουν στην θάλασσα, όπως αστικά λύματα, ακάθαρτα ύδατα κ.ά.(1).
Ως εκ τούτου, τα ψάρια περιέχουν πλήθος επιβλαβών ρύπων. Αποτελούν ένα τ ο ξ ι κ ό κοκτέιλ.
Ας δούμε, όμως, ορισμένα επιστημονικά δεδομένα που υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς. Ακολουθεί μία ε ν δ ε ι κ τ ι κ ή λίστα.
1. Βαρέα Μέταλλα: η μόλυνση των ψαριών από τα τοξικά βαρέα μέταλλα προκαλεί μεγάλη παγκόσμια ανησυχία διότι απειλεί τους ανθρώπους που καταναλώνουν ψάρια (24, 27-30, 112). Τα βαρέα μέταλλα όταν εισάγονται στον οργανισμό δ ε ν μπορούν να αφαιρεθούν (143). Επίσης, πολλά βαρέα μέταλλα είναι καρκινογόνα, ενώ δ ε ν καταστρέφονται με το μαγείρεμα (23).
Η επιστημονική κοινότητα ανταποκρίνεται αλλά είναι ή δ η πολύ α ρ γ ά (144):
α. υδράργυρος: θεωρείται το π ι ο τοξικό βαρύ μέταλλο. Η κ ύ ρ ι α πηγή έκθεσης είναι τα ψάρια. Μάλιστα, ο μεθυλυδράργυρος - η πιο τοξική μορφή - υπάρχει σε ό λ α τα ψάρια. Οι επιστημονικές πηγές στις οποίες βασίζομαι για αυτούς τους ισχυρισμούς φαίνονται στο άρθρο "Πάρκινσον και Ψάρια".
β. κάδμιο: τοξικό ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα (115). Μεγάλος χρόνος ημιζωής: 10-30 έτη (113, 116). Βλάβη σε νεφρά και ήπαρ, μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα κ.ά. (25). Συμβάλει σε καρκίνους πολλών οργάνων (25, 117). Μεταλλαξιογόνο, τερατογόνο και γονιδιοτοξικό (99).
γ. μόλυβδος: εισέρχεται στα ψάρια από το περιβάλλον τους (120). Τοξικότητα με οξείες ή χρόνιες επιπτώσεις στους ανθρώπους που τρέφονται με ψάρια (123). Οι νευρολογικές επιδράσεις του πιστεύεται ότι είναι μη-αναστρέψιμες. Δεν υπάρχει ασφαλής συγκέντρωση μολύβδου στο αίμα (128, 133). Μειώνει τον βαθμό ευφυΐας IQ των παιδιών (131, 132).
δ. αρσενικό: προκαλεί διάφορους καρκίνους (135). Ψάρια και μαλάκια περιέχουν αρσενικό σε εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις (138) και αποτελούν τον βασικότερο λόγο έκθεσης σε αρσενικό σε πολλούς ανθρώπους (140). Δεν αποικοδομείται με την πάροδο του χρόνου (141, 142).
Εκτός από τα βαρέα μέταλλα, υπάρχουν και άλλα σοβαρά ζητήματα με τα ω3 από τα ψάρια.
2. μικροπλαστικά: Το 60% έως ακόμα και το... 97% (44-47) των ψαριών περιέχει μικροπλαστικά.
3. αντισυλληπτικά: ανιχνεύονται στα ψάρια (57-65, 68-71). Τα αντισυλληπτικά θηλυκοποιούν τα αρσενικά ψάρια: εντοπίζονται αρσενικά ψάρια με θηλυκά χαρακτηριστικά π.χ. παραγωγή αυγών (72-74).
Ποια είναι η βλάβη στην Υγεία από την κατανάλωση ψαριών με αντισυλληπτικά ; Η κατανάλωση θηλυκοποιημένων ψαριών ποιον αντίκτυπο έχει στους άντρες ;
4. αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά και συναφή φάρμακα: Τα ψυχοδραστικά φάρμακα ανιχνεύονται συχνά στο υδάτινο περιβάλλον (50-56).
5. άλλα φάρμακα: οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι ανθρώπινα και κτηνιατρικά φάρμακα επηρεάζουν τα ψάρια (75, 76).
6. λοιπά: άλλοι ρύποι που υπάρχουν στα ψάρια είναι ένα μεγάλο εύρος από διάφορα φυτοφάρμακα (77-111), καθώς και PCB (32).
Για κ ά π ο ι ο υ ς (όχι για όλους) από αυτούς τους ρύπους υπάρχουν όρια ασφαλείας. Ωστόσο, είναι α δ υ ν α το να προβλέψουμε τις επιπτώσεις από την τ α υ τ ό χ ρ ο ν η και σ υ ν ε ρ γ ι σ τ ι κ ή δράση όλων αυτών των επικίνδυνων ρύπων.
ΨΑΡΙΑ ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΟΥ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ;
Τα ψάρια ιχθυοτροφείου όχι μόνο έχουν λ ι γ ό τ ε ρ α ω3 (5, 6) αλλά λαμβάνουν και μία α φ ύ σ ι κ η διατροφή, η οποία συμπεριλαμβάνει από... σόγια έως ακόμα και κραμβέλαιο (7). Χαρακτηριστικά είναι τα άρθρα διάφορων ιατρών όπως "5 λόγοι για να αποφεύγετε τα ψάρια ιχθυοτροφείου" (8-10).
Επίσης, τα εκτρεφόμενα ψάρια είναι πιο ευαίσθητα σε μολύνσεις και μ ε τ ά δ ο σ η ασθενειών με αποτέλεσμα να χορηγούνται συχνά α ν τ ι β ι ο τ ι κ ά, η χρήση των οποίων είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη (12).
ΙΧΘΥΕΛΑΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ;
Μελέτη σε 3.000 άνδρες έδειξε κάτι ιδιαίτερα ανησυχητικό: οι άνθρωποι που προμηθεύονταν κάψουλες ιχθυελαίου, όχι μόνο δεν είχαν χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακού θανάτου αλλά, απεναντίας, είχαν υ ψ η λ ό τ ε ρ ο (18).
Μάλιστα, ένας ιατρός αναφέρει χαρακτηριστικά "να σ τ α μ α τ ή σ ο υ μ ε τα πολυδιαφημισμένα συμπληρώματα ιχθυελαίου» (19).
ΣΥΝΟΨΗ: ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3
Ιχθυέλαια και ψάρια σημαίνει :
- πρόσληψη ω3, αλλά και
- πρόσληψη π ο λ λ ώ ν τοξικών ρύπων. Ενδεικτικά, βαρέα μέταλλα, μικροπλαστικά, αντισυλληπτικά, αντικαταθλιπτικά κ.ά.
Αυτό οφείλεται στο ότι έχουμε μετατρέψει τις θάλασσες μας σε υπόνομο. Όλη η ρύπανση εν τέλει καταλήγει στην θάλασσα και τα ψάρια αποτελούν πλέον ένα τ ο ξ ι κ ό κοκτέιλ.
Αναλογιζόμενος όλα τα παραπάνω, έκανα μία εξαντλητική έρευνα ώστε να εντοπίσω ποια είναι τα καλύτερα ω3 για να τα εντάξω στην προσωπική διατροφή μου.
Προσλαμβάνοντας τα πολύτιμα ω3 από ασφαλείς τροφές:
- λαμβάνουμε τις ευεργετικές επιδράσεις των ω3,
- χ ω ρ ί ς την πληθώρα των εξαιρετικά επικίνδυνων ρύπων από τα ψάρια.
Τα ανωτέρω αφορούν όλα τα ψάρια. Ανεξαρτήτως μεγέθους. Τα μικρά ψάρια, σαφώς, έχουν λιγότερους ρύπους αλλά γιατί να διακινδυνεύουμε την Υγεία μας όταν μπορούμε να λάβουμε τα ω3 από άλλες τροφές, μακράν πιο καθαρές ;
Για να ενημερωθείτε, κλείστε μία συνεδρία.
Β. ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ (χρόνος ανάγνωσης: 18,5 λεπτά)
Την προηγούμενη εβδομάδα είχα μία συζήτηση με την Άννα, η οποία είναι Μαία και χρησιμοποιεί τα φαρμακευτικά μανιτάρια από το 2015.
Κατά την διάρκεια της συζήτησης, η Άννα ανέφερε πόσο σημαντικά θεωρεί τα ω3.
Πράγματι.
Τα ω3 είναι πολύτιμα και είναι απολύτως αδύνατο να επιτύχουμε την βέλτιστη δυνατή Υγεία χωρίς να έχουμε μεριμνήσει για την επαρκή πρόσληψη των ω3.
Ωστόσο, προκύπτει ένα βασικό ερώτημα:
Ποια είναι τα καλύτερα ω3 ;
1. ΨΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ;
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι τα ψάρια αποτελούν την καλύτερη πηγή ω3.
Είναι, όμως, αυτό αλήθεια ; Είναι τα ψάρια τα καλύτερα τρόφιμα για ω3 ;
Εν συντομία, όχι τα ψάρια δεν είναι τα καλύτερα τρόφιμα για ω3 διότι αποτελούν την κύρια πηγή πολλών τοξικών ρύπων.
Αυτό οφείλεται στο ότι, επί της ουσίας, οι θάλασσες μας έχουν γίνει ο υπόνομος και το δίκτυο απορριμάτων όλης της ανθρωπότητας: Όλα τελικά ρέουν στην θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων των αστικών λυμάτων και των ακάθαρτων υδάτων (1).
Εν ολίγοις, τα ψάρια περιέχουν συνδυασμό επιβλαβών ρύπων. Αποτελούν ένα τοξικό κοκτέιλ.
Ας δούμε, όμως, ορισμένα επιστημονικά δεδομένα που υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς.
Την προηγούμενη εβδομάδα είχα μία συζήτηση με την Άννα, η οποία είναι Μαία και χρησιμοποιεί τα φαρμακευτικά μανιτάρια από το 2015.
Κατά την διάρκεια της συζήτησης, η Άννα ανέφερε πόσο σημαντικά θεωρεί τα ω3.
Πράγματι.
Τα ω3 είναι πολύτιμα και είναι απολύτως αδύνατο να επιτύχουμε την βέλτιστη δυνατή Υγεία χωρίς να έχουμε μεριμνήσει για την επαρκή πρόσληψη των ω3.
Ωστόσο, προκύπτει ένα βασικό ερώτημα:
Ποια είναι τα καλύτερα ω3 ;
1. ΨΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ;
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι τα ψάρια αποτελούν την καλύτερη πηγή ω3.
Είναι, όμως, αυτό αλήθεια ; Είναι τα ψάρια τα καλύτερα τρόφιμα για ω3 ;
Εν συντομία, όχι τα ψάρια δεν είναι τα καλύτερα τρόφιμα για ω3 διότι αποτελούν την κύρια πηγή πολλών τοξικών ρύπων.
Αυτό οφείλεται στο ότι, επί της ουσίας, οι θάλασσες μας έχουν γίνει ο υπόνομος και το δίκτυο απορριμάτων όλης της ανθρωπότητας: Όλα τελικά ρέουν στην θάλασσα, συμπεριλαμβανομένων των αστικών λυμάτων και των ακάθαρτων υδάτων (1).
Εν ολίγοις, τα ψάρια περιέχουν συνδυασμό επιβλαβών ρύπων. Αποτελούν ένα τοξικό κοκτέιλ.
Ας δούμε, όμως, ορισμένα επιστημονικά δεδομένα που υποστηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς.
Όπως είδαμε στο άρθρο "Πάρκινσον και Ψάρια", τα ψάρια δεν αποτελούν τα καλύτερα τρόφιμα για ω3, και οι λόγοι - εν συντομία - είναι οι εξής:
1. ο υδράργυρος θεωρείται το π ι ο τοξικό βαρύ μέταλλο. 2. ο υδράργυρος είναι α ι τ ι ο λ ο γ ι κ ό ς παράγοντας για νευρολογικές και κινητικές διαταραχές, ενώ διαπερνάει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται. Γιατί συζητάμε για τον υδράργυρο ; Τί σχέση έχει με τα ψάρια και τα ω3 ; Ο λόγος που έκανα αυτήν την εισαγωγή είναι διότι η κ ύ ρ ι α πηγή έκθεσης στον υδράργυρο είναι η διατροφή (όχι το νερό ή ο αέρας) και από την διατροφή τα ψάρια αποτελούν την κύρια πηγή πρόσληψης για τον υδράργυρο. Μάλιστα, ο μεθυλυδράργυρος, η πιο τοξική μορφή του, β ι ο μ ε γ ε θ ύ ν ε τ α ι μέσω της κατανάλωσης ψαριών, με την μέση αναλογία του να ξεπερνάει το >95% (!) στα ψάρια. Σε αυτό να προστεθεί ότι ο μεθυλυδράργυρος υπάρχει σε ό λ α τα ψάρια καθώς και σε ό λ α τα θαλασσινά, ενώ το να γνωρίζουμε ποια ψάρια έχουν χαμηλότερο υδράργυρο αποτελεί πρόκληση, αν όχι α δ ύ ν α τ ο. Επιπρόσθετα, ο υδράργυρος ούτε αποβάλλεται αλλά ούτε εξαλείφεται με το μαγείρεμα. Οι επιστημονικές πηγές στις οποίες βασίζομαι για να κάνω αυτούς τους ισχυρισμούς φαίνονται στο άρθρο "Πάρκινσον και Ψάρια". |
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η βασική έκθεση των ανθρώπων στον μεθυλυδράργυρο οφείλεται στην κατανάλωση ψαριών (2), ενώ, όπως αναφέρει και το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο υδράργυρος μπορεί να βρεθεί σε ό λ α τα θαλασσινά ανεξάρτητα από το εάν εκτρέφονται σε ελεγχόμενες συνθήκες ή όχι, το οποίο οφείλεται στην ρύπανση που πλέον μολύνει λίμνες, ποτάμια και ωκεανούς (3).
|
είναι τα ψάρια ιχθυοτροφείου καλύτερα ;
Τα ψάρια ανοιχτής θαλάσσης ("ελευθέρας βοσκής" ή αλλιώς «άγρια» πελαγίσια) έχουν 2 έως 12 φορές (!) υ ψ η λ ό τ ε ρ ε ς συγκεντρώσεις υδραργύρου, σε σύγκριση με τα ψάρια ιχθυοτροφείου (4).
Συνεπώς, είναι τα ψάρια ιχθυοτροφείου καλύτερη επιλογή ; Σαφώς και όχι.
Εκτός από ότι τα ψάρια ιχθυοτροφείου έχουν λ ι γ ό τ ε ρ α από τα αντι-φλεγμονώδη ω3 και περισσότερα από τα φλεγμονώδη ω6 (5, 6), στα ψάρια ιχθυοτροφείου χορηγείται μια ε π ε ξ ε ρ γ α σ μ έ ν η αλλά και αφύσικη διατροφή, στην οποία συμπεριλαμβάνεται από... σόγια έως ακόμα και κραμβέλαιο (7).
Τα ψάρια ανοιχτής θαλάσσης ("ελευθέρας βοσκής" ή αλλιώς «άγρια» πελαγίσια) έχουν 2 έως 12 φορές (!) υ ψ η λ ό τ ε ρ ε ς συγκεντρώσεις υδραργύρου, σε σύγκριση με τα ψάρια ιχθυοτροφείου (4).
Συνεπώς, είναι τα ψάρια ιχθυοτροφείου καλύτερη επιλογή ; Σαφώς και όχι.
Εκτός από ότι τα ψάρια ιχθυοτροφείου έχουν λ ι γ ό τ ε ρ α από τα αντι-φλεγμονώδη ω3 και περισσότερα από τα φλεγμονώδη ω6 (5, 6), στα ψάρια ιχθυοτροφείου χορηγείται μια ε π ε ξ ε ρ γ α σ μ έ ν η αλλά και αφύσικη διατροφή, στην οποία συμπεριλαμβάνεται από... σόγια έως ακόμα και κραμβέλαιο (7).
Χαρακτηριστικά είναι τα άρθρα διάφορων ιατρών (8-10), όπως του ιατρού David Perlmutter με τίτλο "5 λόγοι για τους οποίους πρέπει να αποφεύγετε τα ψάρια ιχθυοτροφείου" (8) και του ιατρού Eric Berg με τίτλο "ΜΗΝ καταναλώνετε πλέον ψάρια ιχθυοτροφείου" (9).
Στην υδατοκαλλιέργεια, οι πυκνές αποικίες αυξάνουν : - το άγχος των ψαριών λόγω του ότι δεν υπάρχει επαρκής χώρος για την ανεμπόδιστη και ελεύθερη κίνηση τους, καθώς και - την μ ε τ ά δ ο σ η ασθενειών (11). Λόγω της υψηλής πυκνότητας των ψαριών στην υδατοκαλλιέργεια, τα εκτρεφόμενα ψάρια είναι γενικά πιο ευαίσθητα από τα άγρια ψάρια σε μολύνσεις και ασθένειες. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, τα α ν τ ι β ι ο τ ι κ ά προστίθενται συχνά στις ιχθυοτροφές. Και σαν να μην έφτανε το ότι προσθέτονται αντιβιοτικά, η χρήση αυτών των αντιβιοτικών είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτη (12). Η χρήση αντιβιοτικών δεν αποτελεί μόνο περιβαλλοντικό πρόβλημα αλλά και ανησυχία για την Υγεία των καταναλωτών (13). |
2. ΤΑ ΙΧΘΥΕΛΑΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3 ;
Ο ιατρός Michael Greger στο βίντεο του με τίτλο "Είναι το ιχθυέλαιο χωρίς αξία ή ακόμα και επιβλαβές "; αναφέρει ότι "Η συμβουλή για κατανάλωση λιπαρών ψαριών ή λήψη ιχθυελαίου, για μείωση του κινδύνου καρδιακής νόσου, εγκεφαλικού ή θνησιμότητας δ ε ν υποστηρίζεται πλέον από την επιστημονική βιβλιογραφία (14).
Είναι τα υποτιθέμενα οφέλη των συμπληρωμάτων ιχθυελαίου πολύ καλά για να είναι αληθινά ; (15)
Ο ιατρός Michael Greger στο βίντεο του με τίτλο "Είναι το ιχθυέλαιο χωρίς αξία ή ακόμα και επιβλαβές "; αναφέρει ότι "Η συμβουλή για κατανάλωση λιπαρών ψαριών ή λήψη ιχθυελαίου, για μείωση του κινδύνου καρδιακής νόσου, εγκεφαλικού ή θνησιμότητας δ ε ν υποστηρίζεται πλέον από την επιστημονική βιβλιογραφία (14).
Είναι τα υποτιθέμενα οφέλη των συμπληρωμάτων ιχθυελαίου πολύ καλά για να είναι αληθινά ; (15)
Μία συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό του Αμερικάνικου Ιατρικού Συλλόγου εξέτασε τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που αξιολογούσαν τις επιδράσεις των ωμέγα-3.
Τί βρήκαν; Συνολικά, δ ε ν βρήκαν κανένα προστατευτικό όφελος από τα συμπληρώματα ιχθυέλαιου για: - την συνολική θνησιμότητα, - την θνησιμότητα από καρδιακές παθήσεις, - τον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο, - την καρδιακή προσβολή, ή - το εγκεφαλικό (16). |
Τι γίνεται όμως με όσους ανθρώπους έχουν ή δ η υποστεί καρδιακή προσβολή και προσπαθούν να αποτρέψουν μία ακόμα ;
Mια μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων, διπλά τυφλών, ελεγχόμενων με εικονικό φάρμακο δοκιμών κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα: κ α ν έ ν α όφελος (17).
Μάλιστα, μία ερευνητική ομάδα ανέλυσε δεδομένα από περισσότερους από 3.000 άνδρες, και τα ευρήματα έδειξαν κάτι ακόμα χειρότερο:
όσοι συμβουλεύονταν να τρώνε λιπαρά ψάρια, και ιδιαίτερα όσοι προμηθεύονταν κάψουλες ιχθυελαίου, όχι μόνο δεν είχαν χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακού θανάτου αλλά, απεναντίας, είχαν υ ψ η λ ό τ ε ρ ο (18).
Συνεπώς, συμπληρώματα ιχθυελαίου είναι χρήσιμα ;
Όπως αναφέρει ένας ιατρός "κρίνοντας από τα ευρήματα μετα-αναλύσεων, η δουλειά μας [ως ιατροί] είναι να σ τ α μ α τ ή σ ο υ μ ε στο σύνολο των ασθενών μας τα πολυδιαφημισμένα συμπληρώματα ιχθυελαίου» (19).
Η πρόσληψη ιχθυέλαιων σημαίνει πρόσληψη δ ι ά φ ο ρ ω ν τοξικών ρύπων όπως υδραργύρου, βαρέων μετάλλων, διοξίνες, πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) και άλλα.
Συνεπώς, τα ω3 που περιέχουν τα ψάρια δ ε ν δικαιολογούν την κατανάλωση ψαριών.
Μπορούμε να προσλάβουμε τα πολύτιμα ω3 καταναλώνοντας άλλες τροφές ώστε :
- αφενός να λάβουμε τις ευεργετικές επιδράσεις των ω3, και
- αφετέρου να αποφύγουμε την πληθώρα εξαιρετικά επικίνδυνων ρύπων που περιέχουν τα ψάρια.
Mια μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων, διπλά τυφλών, ελεγχόμενων με εικονικό φάρμακο δοκιμών κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα: κ α ν έ ν α όφελος (17).
Μάλιστα, μία ερευνητική ομάδα ανέλυσε δεδομένα από περισσότερους από 3.000 άνδρες, και τα ευρήματα έδειξαν κάτι ακόμα χειρότερο:
όσοι συμβουλεύονταν να τρώνε λιπαρά ψάρια, και ιδιαίτερα όσοι προμηθεύονταν κάψουλες ιχθυελαίου, όχι μόνο δεν είχαν χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακού θανάτου αλλά, απεναντίας, είχαν υ ψ η λ ό τ ε ρ ο (18).
Συνεπώς, συμπληρώματα ιχθυελαίου είναι χρήσιμα ;
Όπως αναφέρει ένας ιατρός "κρίνοντας από τα ευρήματα μετα-αναλύσεων, η δουλειά μας [ως ιατροί] είναι να σ τ α μ α τ ή σ ο υ μ ε στο σύνολο των ασθενών μας τα πολυδιαφημισμένα συμπληρώματα ιχθυελαίου» (19).
Η πρόσληψη ιχθυέλαιων σημαίνει πρόσληψη δ ι ά φ ο ρ ω ν τοξικών ρύπων όπως υδραργύρου, βαρέων μετάλλων, διοξίνες, πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) και άλλα.
Συνεπώς, τα ω3 που περιέχουν τα ψάρια δ ε ν δικαιολογούν την κατανάλωση ψαριών.
Μπορούμε να προσλάβουμε τα πολύτιμα ω3 καταναλώνοντας άλλες τροφές ώστε :
- αφενός να λάβουμε τις ευεργετικές επιδράσεις των ω3, και
- αφετέρου να αποφύγουμε την πληθώρα εξαιρετικά επικίνδυνων ρύπων που περιέχουν τα ψάρια.
3. ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ
Ο ιατρός Michael Greger στο βίντεο του με τίτλο "Πόσο καιρό πρέπει να γίνεται αποτοξίνωση από τα ψάρια πριν από την εγκυμοσύνη ; "θέτει ως στόχο να απαντήσει το ερώτημα "πόσοι μήνες χρειάζονται για να καθαρίσει ο οργανισμός από το 99% του υδραργύρου και των άλλων βιομηχανικών τοξινών (20). Όπως αναφέρει μία μελέτη που ανέλυσε τις επιδράσεις από την κατανάλωση ψαριών στην νευροανάπτυξη η αυξημένη κατανάλωση ψαριών από τις μητέρες τόσο π ρ ι ν όσο και κ α τ ά την διάρκεια της εγκυμοσύνης οδηγεί σε α υ ξ η μ έ ν η έκθεση του αγέννητου μωρού στον μεθυλυδράργυρο. Πιο συγκεκριμένα, από τα 33 είδη ψαριού η ανάλυση έδειξε ότι για τα περισσότερα είδη ψαριών, η αρνητική επίδραση από τον μεθυλυδράργυρο στον Δείκτης Νοημοσύνης IQ ήταν μ ε γ α λ ύ τ ε ρ η την ευεργετική επίδραση από τα ω3 που περιέχουν τα ψάρια. Μάλιστα, σε ορισμένα είδη ψαριών διαπιστώθηκε αρνητική επίδραση έως και 10 βαθμούς (...) στον Δείκτης Νοημοσύνης IQ (21). Δυστυχώς, οι γυναίκες 18 έως 45 ετών έχουν μικρή επίγνωση και γνώση για αυτό το πρόβλημα, το οποίο δεν αφορά μόνο το χρονικό διάστημα "κατά την διάρκεια" της εγκυμοσύνης αλλά ακόμη και το χρονικό διάστημα "πριν από" την εγκυμοσύνη (20). |
Δεδομένου ότι ο υδράργυρος έχει μεγάλο χρόνο ημι-ζωής, στην πράξη αυτό σημαίνει ότι οι γυναίκες πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση ψαριών για 1 χρόνο πριν από την εγκυμοσύνη, καθώς και κατά τη διάρκεια της ίδιας της εγκυμοσύνης (21).
Πολλές μητέρες ανησυχούν για την έκθεση των παιδιών τους σε εμβόλια που περιέχουν υδράργυρο. Ωστόσο, εάν κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης απλά καταναλώνουν μόνο 1 μερίδα ψαριού την εβδομάδα, τα βρέφη προσλαμβάνουν πολύ περισσότερο υδράργυρο, ο οποίος αντιστοιχεί με το να λάβουν έως και έξι εμβόλια που περιέχουν υδράργυρο (20).
Εντός 1 έτους από την διακοπή της κατανάλωσης ψαριών, το σώμα είναι σε θέση να αποτοξινωθεί σχεδόν από το 99% του υδραργύρου. Δυστυχώς, οι άλλοι βιομηχανικοί ρύποι που υπάρχουν στα ψάρια χρειάζονται περισσότερα χρόνια για να απαλλαγεί το σώμα μας από αυτούς (20).
4. ΑΛΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΑ Ω3 ΑΠΟ ΤΑ ΨΑΡΙΑ
Το υδατινό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένο στη ρύπανση, καθώς αποτελεί συχνά άμεσο προορισμό για την απόρριψη λυμάτων διεργασίας, αστικών λυμάτων και ρύπων από την γεωργική δραστηριότητα (116, 118). Επίσης, δέχονται ρύπους και από άλλες πηγές όπως βιομηχανικά λύματα και ατμοσφαιρικές επιβλαβείς ουσίες όπως από τις βροχοπτώσεις (118).
Παρουσιάζονται ορισμένες από τις επικίνδυνες ουσίες που ανιχνεύονται στα ψάρια. Η λίστα είναι ενδεικτική και σε καμμία περίπτωση δεν είναι εξαντλητική.
- Βαρέα Μέταλλα
Καθώς τα βαρέα μέταλλα συγκεντρώνονται ολοένα και περισσότερο στο περιβάλλον, εισέρχονται στον βιογεωχημικό κύκλο, οδηγώντας σε τοξικότητα (22). Η μόλυνση που προκαλείται στην υδρόβια ζωή από τα βαρέα μέταλλα, έχει γίνει θέμα μεγάλης ανησυχίας τις τελευταίες δεκαετίες (112). Ένας από τους βασικούς λόγους είναι ότι τα βαρέα μέταλλα δεν είναι βιοδιασπώμενα, επομένως όταν εισάγονται στο ανθρώπινο σώμα, επιμένουν, συσσωρεύονται στους ιστούς και δεν μπορούν να αφαιρεθούν (143)
Τα ψάρι προσλαμβάνουν βαρέα μέταλλα όπως μόλυβδο, χαλκό, κάδμιο και νικέλιο από τα υδάτινα σώματα.
Δεδομένου ότι δεν είναι βιοαποικοδομήσιμα και οι ζωντανοί οργανισμοί δεν διαθέτουν εξειδικευμένα συστήματα για την απέκκριση τους, συσσωρεύονται σε διαφορετικά όργανα (144). Τα ψάρια βρίσκονται σχετικά ψηλά στην κορυφή της υδρόβιας τροφικής αλυσίδας. Ως εκ τούτου, συσσωρεύουν βαρέα μέταλλα από την τροφή τους, το νερό και τα ιζήματα (23, 24).
Δεδομένου ότι τα περισσότερα είδη ψαριών είναι βρώσιμα, τα βαρέα μέταλλα καταλήγουν στον οργανισμό των ανθρώπων που τα καταναλώνουν για φαγητό (144). Τα ψάρια και τα άλλα θαλασσινά αντιπροσωπεύουν μία από τις κύριες πηγές έκθεσης στον μέσο άνθρωπο (25). Επίσης, πολλά από αυτά τα μέταλλα είναι καρκινογόνα, ενώ δεν μπορούν να καταστραφούν από το μαγείρεμα (23).
Λόγω των τεράστιων βιομηχανικών εξελίξεων από την δεκαετία του 1960 και μετά, σταδιακά συγκεντρώθηκαν στο υδάτινο σύστημα καθώς αρχικά δεν δόθηκε σημασία στην πιθανή τοξικότητα τους. Ωστόσο, με την εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών στην Υγεία των ανθρώπων λόγω της βιοσυσσώρευσης των βαρέων μετάλλων, η επιστημονική κοινότητα ανταποκρίθηκε, αλλά ήταν ήδη πολύ αργά (144).
Η μόλυνση των ψαριών από τα τοξικά βαρέα μέταλλα έχει προκαλέσει μεγάλη παγκόσμια ανησυχία, η οποία αποτελεί επίσης απειλή για την Υγεία των ανθρώπων που καταναλώνουν ψάρια (24, 27-30).
Τα βαρέα μέταλλα είναι πολύ τοξικά καθώς ίχνη της παρουσίας τους προκαλεί σοβαρές ζημιές στους ανθρώπους που τα καταναλώνουν μέσω της β ι ο σ υ σ σ ώ ρ ε υ σ η ς και της β ι ο μ ε γ έ θ υ ν σ η ς τους (31).
Εκτός από τον υδράργυρο που αναφέρθηκε νωρίτερα, άλλα βαρέα μέταλλα που υπάρχουν στα ψάρια: το κάδμιο, ο μόλυβδος και το αρσενικό.
καδμιο
Το κάδμιο είναι ένας κοινός περιβαλλοντικός ρύπος και είναι ένα από τα πιο τοξικά βαρέα μέταλλα που υπάρχουν στο περιβάλλον (112, 113) και εμφανίζεται σε διάφορους τύπους υδάτων: θάλασσα, ανοιχτός ωκεανός, καθώς σε παράκτια περιβάλλοντα (114).
Το κάδμιο δ ε ν διασπάται σε λιγότερο τοξική μορφή και είναι τοξικό για τον άνθρωπο και τους υδρόβιους οργανισμούς, σε χαμηλές συγκεντρώσεις (115)
Το κάδμιο χαρακτηρίζεται από την ικανότητα συσσώρευσης του στους ιστούς καθώς και τον μεγάλο χρόνο ημιζωής (116), ο οποίος είναι περίπου 10 έως 30 χρόνια. Συσσωρεύεται στο σώμα με την ηλικία (113).
Στον μέσο άνθρωπο, η κύρια οδός εισόδου στον οργανισμό είναι μέσω της κατανάλωσης τροφής (117).
Τα ψάρια βρίσκονται υψηλά στην τροφική αλυσίδα, επομένως σημαντικές ποσότητες τοξικών μετάλλων μπορούν να συσσωρευτούν στους ιστούς τους (116, 118).
Ενώ το κάδμιο είναι ανεκτά μόνο σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, σε ορισμένες συγκεντρώσεις είναι εξαιρετικά τοξικά για τον άνθρωπο (26). Επίσης, η χρόνια έκθεση σε χαμηλές δόσεις καδμίου είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τον οργανισμό, καθώς αυτά τα μέταλλα δεν έχουν κατώφλι τοξικότητας (99).
Μερικές από τις τοξικές επιδράσεις που έχει το κάδμιο περιλαμβάνουν τις εξής: μειωμένη νεφρική και ηπατική λειτουργία, μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα και υπέρταση (25)
Το κάδμιο θεωρείται επίσης καρκινογόνο. Μπορεί να συμβάλει σε καρκίνους πολλών οργάνων (25, 117). Εκτός, από τις καρκινογόνες επιδράσεις, το κάδμιο εμφανίζει επίσης μεταλλαξιογόνες, τερατογόνες και γονιδιοτοξικές επιδράσεις (99).
μόλυβδος:
Ο μόλυβδος είναι ένα επικίνδυνο βαρέο μέταλλο (118) και δεν έχει καμία βιολογική λειτουργία στον άνθρωπο και είναι επιβλαβής ακόμη και σε χαμηλή συγκέντρωση (119).
Ο μόλυβδος εισέρχεται στους μύες των ψαριών από το υδάτινο περιβάλλον του (120) και επηρεάζει την φυσιολογία των ψαριών (121). Ο μόλυβδος είναι ένα δηλητηριώδες μέταλλο, που παρουσιάζει νευροτοξικότητα και διάφορες επιπτώσεις στα ψάρια (122).
Η τοξικότητα από τον μόλυβδο έχει οξείες ή χρόνιες επιπτώσεις, καθώς τα ψάρια αποτελούν μέρος της διατροφής πολλών ανθρώπων (123). Ως τοξικό μέταλλο, ο μόλυβδος μπορεί να συσσωρευτεί στο ανθρώπινο σώμα καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής (124). Ο μόλυβδος συσσωρεύεται στον οργανισμό των ανθρώπων και δεν είναι εφικτό να απομακρυνθεί (125).
Η βιοσυσσώρευση είναι μια χαρακτηριστική πτυχή της τοξικότητας που προκαλείται από την έκθεση στον μόλυβδο (126).
Η συσσώρευση μολύβδου αποδυναμώνει την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, την κυκλοφορία και μειώνει την ορμονική και ενζυματική δραστηριότητα. Επομένως ο μόλυβδος ταξινομείται ως τοξικό (127). Επίσης, ο μόλυβδος έχει ταξινομηθεί ως πιθανό καρκινογόνο για τον άνθρωπο (124). Επιπρόσθετα, ο μόλυβδος προκαλεί νεφρική ανεπάρκεια και ηπατική βλάβη στον άνθρωπο (118)
Οι νευρολογικές και συμπεριφορικές επιδράσεις του μολύβδου πιστεύεται ότι είναι μη-αναστρέψιμες. Δεν υπάρχει γνωστή ασφαλής συγκέντρωση μολύβδου στο αίμα (128). Επιπλέον, οι επιπτώσεις του μολύβδου τόσο στην ψυχική Υγεία όσο και στη νοημοσύνη είναι επιβλαβείς (129). Η έκθεση στον μόλυβδο βλάπτει όχι μόνο την Υγεία αλλά και την ευφυία δεδομένου ότι μειώνει τον βαθμό ευφυΐας IQ (130).
Σύμφωνα με μια μετα-ανάλυση, υπάρχει εξαιρετικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στην έκθεση στον μόλυβδο και στο IQ των παιδιών. Η αύξηση του μολύβδου στο αίμα από 10 σε 20 μικρογραμμάρια/dl συσχετίστηκε με μείωση 2,6 βαθμών IQ (131). Μία πιο πρόσφατη μετα-ανάλυση κατέδειξε ότι ο μόλυβδος έχει μεγάλη επίδραση στη νοητική λειτουργία των παιδιών (132).
Ο μόλυβδος είναι νευροτοξικός και μπορεί να διαβρώσει τα εγκεφαλικά κύτταρα αφού εισέλθει στο σώμα. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης σε κανένα σημείο της ζωής (133). Ορισμένοι άνθρωποι που καταναλώνουν ψάρια απαντούν «τρώω ψάρια εδώ και χρόνια και είμαι καλά» και η απάντηση ιατρού είναι η εξής «ναι, αλλά φανταστείτε πόσο πιο έξυπνο/η θα μπορούσατε να ήσασταν».
Ορισμένες χώρες εκδίδουν προειδοποιήσεις σχετικά με τον κίνδυνο κατανάλωσης μολυσμένων ψαριών. Ωστόσο, αγνοούνται από το ευρύ κοινό που συνεχίζει να τα καταναλώνει χωρίς να λαμβάνει υπ'όψιν τις σοβαρές συνέπειες για την Υγεία (134).
αρσενικό:
Το αρσενικό είναι ένα τοξικό στοιχείο για τον άνθρωπο που είναι σε θέση να προκαλέσει μια σειρά από καρκίνους, όπως καρκίνους του ήπατος και του πνεύμονα, καθώς επίσης να προκαλέσει και δερματικές βλάβες. Τα τρόφιμα είναι συνήθως η μεγαλύτερη πηγή έκθεσης του ανθρώπου στο αρσενικό (135).
Το αρσενικό έχει γίνει μια σημαντική τοξικολογική ανησυχία λόγω των αυξανόμενων συγκεντρώσεων του στα υδάτινα αποθέματα (136), ενώ πριν από μόλις λίγους μήνες, δημοσιεύθηκε μία ανασκοπηση με τίτλο "Δηλητήριο στο νερό: Η σιωπηλή επίθεση του αρσενικού στην Υγεία των ψαριών" (137).
Η παρουσία αρσενικού στα θαλασσινά αναφέρθηκε για 1η φορά πριν από 100 χρόνια και λίγο αργότερα αποδείχθηκε ότι τα κοινά θαλασσινά όπως τα ψάρια, τα μαλακόστρακα και τα μαλάκια περιείχαν αρσενικό σε εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις (138). Έχουν αναφερθεί υψηλές συγκεντρώσεις αρσενικού σε θαλάσσια ψάρια και οστρακοειδή (139), τα οποία αποτελούν τον βασικότερο λόγο έκθεσης σε αρσενικό σε πολλούς ανθρώπινους πληθυσμούς (140).
Το αρσενικό δεν αποικοδομείται με την πάροδο του χρόνου και είναι πολύ διαλυτό σε υδάτινα περιβάλλοντα, γεγονός που διευκολύνει τη βιοσυσσώρευση του (141, 142).
Για κάποιους από αυτούς τους τοξικούς ρύπου έχουν θεσπιστεί όρια ασφαλείας. Ωστόσο, δεν υπάρχει δυνατότητα πρόβλεψης για τις επιπτώσεις από την τ α υ τ ό χ ρ ο ν η και σ υ ν ε ρ γ ι σ τ ι κ ή δράση όλων αυτών τον επικίνδυνων ρύπων.
Γιατί να βάζουμε σε κίνδυνο την Υγεία μας όταν μπορούμε να λάβουμε τα ω3 από άλλες πηγές που δεν έχουν εκτεθεί σε επιβλαβείς παράγοντες ;
Εκτός από τα βαρέα μέταλλα, υπάρχουν άλλα ζητήματα με τα ω3 από τα ψάρια ;
- PCB
Τα PCB - πολυχλωριωμένα διφαινύλια - είναι μια ομάδα συνθετικών χημικών ουσιών, οι οποίες εισέρχονται στο σώμα των ψαριών από το νερό, τα ιζήματα και από την κατανάλωση θηραμάτων (μικρότερων ψαριών) που έχουν PCB στο σώμα τους. Τα PCB συσσωρεύονται στα ψάρια και μπορούν να φτάσουν επίπεδα που είναι εκατοντάδες χιλιάδες φορές υψηλότερα από τα επίπεδα που υπάρχουν στο νερό (32)
- μικροπλαστικά
Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τα πλαστικό (33) δεδομένου ότι πλέον βρίσκονται παντού, και καταλήγουν στις θάλασσες μας (34). Μελέτες υποδεικνύουν ότι το 60-80% των θαλάσσιων απορριμμάτων στις ακτές, στον πυθμένα της θάλασσας και στους ωκεανούς αποτελούνται από το πλαστικό (35).
Λόγω του ότι η ρύπανση των θαλασσών με τα πάσης φύσεως πλαστικά έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις, καθώς και ότι τα ψάρια δεν μπορούν να διακρίνουν τα μικροπλαστικά (μικρότερα από 5 mm) διότι έχουν το ίδιο σχήμα και χρώμα με τις φυσικές τροφές τους (36). Το κυρίαρχο χρώμα των μικροπλαστικών είναι το μπλε (37).
Ως αποτέλεσμα της εκτεταμένης μόλυνσης, τα μικροπλαστικά καταναλώνονται από τα ψάρια (38) και ανιχνεύονται συχνά στον οργανισμό των υδρόβιων οργανισμών παγκοσμίως (39) με αποτέλεσμα να αποκτούν σταδιακά πρόσβαση στο ανθρώπινο σώμα (40).
Για τα μικροπλαστικά έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν το στρες και θέτουν σε κίνδυνο το ανοσοποιητικό σύστημα των ψαριών (41, 42). Επίσης, προκαλούν βλάβη στους ιστούς, οξειδωτικό στρες και αλλαγές στην γονιδιακή έκφραση (42).
Τα αλιευτικά προϊόντα είναι γνωστό ότι αποτελούν σημαντική πηγή μικροπλαστικών στην ανθρώπινη διατροφή (43).
Μία ανασκόπηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας που δημοσιεύθηκε πριν από λίγα χρόνια με τίτλο "Παγκόσμια μόλυνση των ψαριών με μικροπλαστικά" διαπίστωσε ότι παγκοσμίως, το 60% των ψαριών περιείχε μικροπλαστικά, ενώ δεν υπάρχουν γεωγραφικές διαφορές στις συγκεντρώσεις αυτών των μικροπλαστικών στα ψάρια (44), ενώ άλλες μελέτες έχουν αναφέρει ότι το 75% (45), το 85% (46) ακόμα και το... 97% (47) των ψαριών έχει καταπιεί μικροπλαστικά ή άλλα πλαστικά υπολείμματα.
Μόλις 100 γραμμάρια σαρδέλας θα μπορούσαν ενδεχομένως να περιέχουν 30 mg μικροπλαστικά ! (48)
Και αυτό αφορά την σαρδέλα, ένα ψάρι που είναι μικρό σε μέγεθος. Αναλογιστείτε πόσα μικροπλαστικά περιέχουν τα ψάρια με μέγεθος μεγαλύτερο μέγεθος από την σαρδέλα.
Εν ολίγοις, τα μικροπλαστικά θεωρούνται παγκόσμιο ζήτημα λόγω των τοξικών τους επιπτώσεων στον άνθρωπο (49).
- αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά και συναφή φάρμακα
Τα ψυχοδραστικά φάρμακα ανιχνεύονται συχνά στο υδάτινο περιβάλλον (50-56)
- αντισυλληπτικά
Αντισυλληπτικά ανιχνεύονται στα ψάρια (57-65).
Τα αστικά λύματα είναι ένα σύνθετο μείγμα που περιέχει συνθετικά οιστρογόνα που χρησιμοποιούνται στα αντισυλληπτικά χάπια (66, 67). Tα υπολείμματα των αντισυλληπτικών χαπιών μπορούν να περάσουν μέσα από μονάδες επεξεργασίας λυμάτων διότι οι μονάδες δεν έχουν σχεδιαστεί για να εξαλείφουν τα φαρμακευτικά προϊόντα, όπως οι ορμόνες που βρίσκονται στα αντισυλληπτικά χάπια (68-71), με αποτέλεσμα τα ψάρια τα απορροφούν τα συνθετικά οιστρογόνα (69).
Η οιστρογονικότητα των λυμάτων στα ψάρια έχει περιγραφεί σε πολλές χώρες (70).
Επίσης, ένα ακόμα σοβαρό ζήτημα είναι ότι τα αντισυλληπτικά θηλυκοποιούν τα αρσενικά ψάρια (72, 73).
Από το 1990 έχουν εντοπιστεί αρσενικά ψάρια που παρουσιάζουν γυναικεία χαρακτηριστικά όπως είναι η παραγωγή αυγών (74).
Πρώτη ερώτηση :
Ποιος είναι ο αντίκτυπος στην γυναικεία και στην ανδρική Υγεία από την κατανάλωση ψαριών που περιέχουν τα υπολείμματα των αντισυλληπτικών χαπιών ;
Δεύτερη ερώτηση :
Ένα ποσοστό αρσενικών ψαριών καταναλώνουν αντισυλληπτικά σε τέτοιο βαθμό που τελικά θηλυκοποιούνται.
Η κατανάλωση των θηλυκοποιημένων ψαριών ποιον αντίκτυπο έχει στους άντρες ;
- άλλα φάρμακα
Ένα ευρύ φάσμα ανθρώπινων και κτηνιατρικών φαρμάκων μολύνει τόσο τα γλυκά όσο και τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Αρκετές επιστημονικές μελέτες έχουν αναφέρει ότι δραστικά φαρμακευτικά συστατικά βρέθηκαν σε επιφανειακά ύδατα, σε υπόγεια ύδατα, σε λύματα και ιζήματα, ακόμη και σε ζωντανούς οργανισμούς.
Τα ενεργά φαρμακευτικά συστατικά στα υδάτινα οικοσυστήματα καταλήγουν στο νερό από φαρμακευτικά εργοστάσια, δήμους, νοσοκομεία, βιομηχανικές μονάδες επεξεργασίας λυμάτων, κτηνοτροφία και υδατοκαλλιέργεια, μεταξύ άλλων πηγών (75).
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι τα ανθρώπινα φάρμακα, από τα αντιφλεγμονώδη έως τις ορμόνες στα αντισυλληπτικά χάπια, καταλήγουν σε υδάτινες οδούς και επηρεάζουν τα ψάρια και άλλους υδρόβιους οργανισμούς (76).
- λοιπά
Άλλοι ρύποι που υπάρχουν στα ψάρια είναι τα οργανοχλωριούχα φυτοφάρμακα (77),
όπως :
- διχλωροδιφαινυλοτριχλωροαιθάνιο [Dichlorodiphenyltrichloroethane] (78-82),
- διελδρίνη [dieldrin] (83-87): λόγω του υψηλού επιπέδου βιοσυσσώρευσης στην υδρόβια τροφική αλυσίδα, τα προϊόντα που προέρχονται από ψάρια, ιδιαίτερα το ιχθυέλαιο, εντοπίστηκαν ότι περιέχουν τα υψηλότερα επίπεδα διελδρίνης (88).
- λινδάνη [lindane] (89-92),
- χλωρδάνη (chlordane) (93-97): τα PCB και η χλωρδάνη αποθηκεύονται στο λίπος των ψαριών ενώ ο υδράργυρος αποθηκεύεται στους μυς των ψαριών (98). Η χλωρδάνη απορροφάται εύκολα από τον οργανισμό και παράλληλα αποβάλλεται αργά από το σώμα. Η πλήρης εξάλειψη μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια. Δεδομένου ότι το χλωρδάνιο δεν αποβάλλεται καλά, μπορεί να συσσωρευτεί με την πάροδο του χρόνου στα νεφρά και το ήπαρ (100).
- μίρεξ [Mirex] (101-104), και
- τοξαφένη [toxaphene] (105-108): η τοξαφένη είναι ένας από τους σημαντικότερους έμμονους οργανικούς ρύπους με παγκόσμιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις (109). Αν και τα τοξικολογικά δεδομένα είναι ελάχιστα, η τοξαφένη είναι πιθανότατα καρκινογόνος ουσία ενώ είναι γνωστός ότι ενδοκρινικός διαταράκτης (110) και εξετάζεται εάν η παρουσία τοξαφένης θα πρέπει επίσης να επηρεάσει τις συμβουλές που σχετίζονται με την κατανάλωση ψαριών (111).
- τα βιολογικά ψάρια είναι καλύτερα ;
Η βιολογική καλλιέργεια δ ε ν αποτρέπει τους προαναφερόμενους ρύπους.
Ναι, τα ψάρια που σιτίζονται με βιολογική τροφή είναι καλύτερα από τα ψάρια που σιτίζονται με συμβατική τροφή α λ λ ά τα ψάρια αυτά δεν είναι απομονωμένα από το υδάτινο περιβάλλον, και συνεχίζουν να ε κ τ ί θ ε ν τ α ι σε όλους τους παραπάνω επιβλαβείς και τοξικούς ρύπους.
5. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3
Αναλογιζόμενος όλα τα παραπάνω, έκανα μία εξαντλητική έρευνα ώστε να εντοπίσω ποια είναι τα καλύτερα ω3.
Για να μάθετε :
1. ποιες 4 τροφές συστήνω
2. σε ποια μορφή κατανάλωσης
3. σε ποια δοσολογία,
4. με ποιον τρόπο κατανομής αυτής της δοσολογίας, και
5. με ποιο σκεπτικο κατέληξα σε αυτήν την δοσολογία,
η αμοιβή είναι 25€.
Για να ορίσουμε την συνεδρία, συμπληρώστε την φόρμα επικοινωνίας.
Για οποιαδήποτε διευκρίνιση, είμαι στην διάθεση σας.
Πολλές μητέρες ανησυχούν για την έκθεση των παιδιών τους σε εμβόλια που περιέχουν υδράργυρο. Ωστόσο, εάν κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης απλά καταναλώνουν μόνο 1 μερίδα ψαριού την εβδομάδα, τα βρέφη προσλαμβάνουν πολύ περισσότερο υδράργυρο, ο οποίος αντιστοιχεί με το να λάβουν έως και έξι εμβόλια που περιέχουν υδράργυρο (20).
Εντός 1 έτους από την διακοπή της κατανάλωσης ψαριών, το σώμα είναι σε θέση να αποτοξινωθεί σχεδόν από το 99% του υδραργύρου. Δυστυχώς, οι άλλοι βιομηχανικοί ρύποι που υπάρχουν στα ψάρια χρειάζονται περισσότερα χρόνια για να απαλλαγεί το σώμα μας από αυτούς (20).
4. ΑΛΛΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΑ Ω3 ΑΠΟ ΤΑ ΨΑΡΙΑ
Το υδατινό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένο στη ρύπανση, καθώς αποτελεί συχνά άμεσο προορισμό για την απόρριψη λυμάτων διεργασίας, αστικών λυμάτων και ρύπων από την γεωργική δραστηριότητα (116, 118). Επίσης, δέχονται ρύπους και από άλλες πηγές όπως βιομηχανικά λύματα και ατμοσφαιρικές επιβλαβείς ουσίες όπως από τις βροχοπτώσεις (118).
Παρουσιάζονται ορισμένες από τις επικίνδυνες ουσίες που ανιχνεύονται στα ψάρια. Η λίστα είναι ενδεικτική και σε καμμία περίπτωση δεν είναι εξαντλητική.
- Βαρέα Μέταλλα
Καθώς τα βαρέα μέταλλα συγκεντρώνονται ολοένα και περισσότερο στο περιβάλλον, εισέρχονται στον βιογεωχημικό κύκλο, οδηγώντας σε τοξικότητα (22). Η μόλυνση που προκαλείται στην υδρόβια ζωή από τα βαρέα μέταλλα, έχει γίνει θέμα μεγάλης ανησυχίας τις τελευταίες δεκαετίες (112). Ένας από τους βασικούς λόγους είναι ότι τα βαρέα μέταλλα δεν είναι βιοδιασπώμενα, επομένως όταν εισάγονται στο ανθρώπινο σώμα, επιμένουν, συσσωρεύονται στους ιστούς και δεν μπορούν να αφαιρεθούν (143)
Τα ψάρι προσλαμβάνουν βαρέα μέταλλα όπως μόλυβδο, χαλκό, κάδμιο και νικέλιο από τα υδάτινα σώματα.
Δεδομένου ότι δεν είναι βιοαποικοδομήσιμα και οι ζωντανοί οργανισμοί δεν διαθέτουν εξειδικευμένα συστήματα για την απέκκριση τους, συσσωρεύονται σε διαφορετικά όργανα (144). Τα ψάρια βρίσκονται σχετικά ψηλά στην κορυφή της υδρόβιας τροφικής αλυσίδας. Ως εκ τούτου, συσσωρεύουν βαρέα μέταλλα από την τροφή τους, το νερό και τα ιζήματα (23, 24).
Δεδομένου ότι τα περισσότερα είδη ψαριών είναι βρώσιμα, τα βαρέα μέταλλα καταλήγουν στον οργανισμό των ανθρώπων που τα καταναλώνουν για φαγητό (144). Τα ψάρια και τα άλλα θαλασσινά αντιπροσωπεύουν μία από τις κύριες πηγές έκθεσης στον μέσο άνθρωπο (25). Επίσης, πολλά από αυτά τα μέταλλα είναι καρκινογόνα, ενώ δεν μπορούν να καταστραφούν από το μαγείρεμα (23).
Λόγω των τεράστιων βιομηχανικών εξελίξεων από την δεκαετία του 1960 και μετά, σταδιακά συγκεντρώθηκαν στο υδάτινο σύστημα καθώς αρχικά δεν δόθηκε σημασία στην πιθανή τοξικότητα τους. Ωστόσο, με την εμφάνιση σοβαρών επιπλοκών στην Υγεία των ανθρώπων λόγω της βιοσυσσώρευσης των βαρέων μετάλλων, η επιστημονική κοινότητα ανταποκρίθηκε, αλλά ήταν ήδη πολύ αργά (144).
Η μόλυνση των ψαριών από τα τοξικά βαρέα μέταλλα έχει προκαλέσει μεγάλη παγκόσμια ανησυχία, η οποία αποτελεί επίσης απειλή για την Υγεία των ανθρώπων που καταναλώνουν ψάρια (24, 27-30).
Τα βαρέα μέταλλα είναι πολύ τοξικά καθώς ίχνη της παρουσίας τους προκαλεί σοβαρές ζημιές στους ανθρώπους που τα καταναλώνουν μέσω της β ι ο σ υ σ σ ώ ρ ε υ σ η ς και της β ι ο μ ε γ έ θ υ ν σ η ς τους (31).
Εκτός από τον υδράργυρο που αναφέρθηκε νωρίτερα, άλλα βαρέα μέταλλα που υπάρχουν στα ψάρια: το κάδμιο, ο μόλυβδος και το αρσενικό.
καδμιο
Το κάδμιο είναι ένας κοινός περιβαλλοντικός ρύπος και είναι ένα από τα πιο τοξικά βαρέα μέταλλα που υπάρχουν στο περιβάλλον (112, 113) και εμφανίζεται σε διάφορους τύπους υδάτων: θάλασσα, ανοιχτός ωκεανός, καθώς σε παράκτια περιβάλλοντα (114).
Το κάδμιο δ ε ν διασπάται σε λιγότερο τοξική μορφή και είναι τοξικό για τον άνθρωπο και τους υδρόβιους οργανισμούς, σε χαμηλές συγκεντρώσεις (115)
Το κάδμιο χαρακτηρίζεται από την ικανότητα συσσώρευσης του στους ιστούς καθώς και τον μεγάλο χρόνο ημιζωής (116), ο οποίος είναι περίπου 10 έως 30 χρόνια. Συσσωρεύεται στο σώμα με την ηλικία (113).
Στον μέσο άνθρωπο, η κύρια οδός εισόδου στον οργανισμό είναι μέσω της κατανάλωσης τροφής (117).
Τα ψάρια βρίσκονται υψηλά στην τροφική αλυσίδα, επομένως σημαντικές ποσότητες τοξικών μετάλλων μπορούν να συσσωρευτούν στους ιστούς τους (116, 118).
Ενώ το κάδμιο είναι ανεκτά μόνο σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, σε ορισμένες συγκεντρώσεις είναι εξαιρετικά τοξικά για τον άνθρωπο (26). Επίσης, η χρόνια έκθεση σε χαμηλές δόσεις καδμίου είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για τον οργανισμό, καθώς αυτά τα μέταλλα δεν έχουν κατώφλι τοξικότητας (99).
Μερικές από τις τοξικές επιδράσεις που έχει το κάδμιο περιλαμβάνουν τις εξής: μειωμένη νεφρική και ηπατική λειτουργία, μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα και υπέρταση (25)
Το κάδμιο θεωρείται επίσης καρκινογόνο. Μπορεί να συμβάλει σε καρκίνους πολλών οργάνων (25, 117). Εκτός, από τις καρκινογόνες επιδράσεις, το κάδμιο εμφανίζει επίσης μεταλλαξιογόνες, τερατογόνες και γονιδιοτοξικές επιδράσεις (99).
μόλυβδος:
Ο μόλυβδος είναι ένα επικίνδυνο βαρέο μέταλλο (118) και δεν έχει καμία βιολογική λειτουργία στον άνθρωπο και είναι επιβλαβής ακόμη και σε χαμηλή συγκέντρωση (119).
Ο μόλυβδος εισέρχεται στους μύες των ψαριών από το υδάτινο περιβάλλον του (120) και επηρεάζει την φυσιολογία των ψαριών (121). Ο μόλυβδος είναι ένα δηλητηριώδες μέταλλο, που παρουσιάζει νευροτοξικότητα και διάφορες επιπτώσεις στα ψάρια (122).
Η τοξικότητα από τον μόλυβδο έχει οξείες ή χρόνιες επιπτώσεις, καθώς τα ψάρια αποτελούν μέρος της διατροφής πολλών ανθρώπων (123). Ως τοξικό μέταλλο, ο μόλυβδος μπορεί να συσσωρευτεί στο ανθρώπινο σώμα καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής (124). Ο μόλυβδος συσσωρεύεται στον οργανισμό των ανθρώπων και δεν είναι εφικτό να απομακρυνθεί (125).
Η βιοσυσσώρευση είναι μια χαρακτηριστική πτυχή της τοξικότητας που προκαλείται από την έκθεση στον μόλυβδο (126).
Η συσσώρευση μολύβδου αποδυναμώνει την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, την κυκλοφορία και μειώνει την ορμονική και ενζυματική δραστηριότητα. Επομένως ο μόλυβδος ταξινομείται ως τοξικό (127). Επίσης, ο μόλυβδος έχει ταξινομηθεί ως πιθανό καρκινογόνο για τον άνθρωπο (124). Επιπρόσθετα, ο μόλυβδος προκαλεί νεφρική ανεπάρκεια και ηπατική βλάβη στον άνθρωπο (118)
Οι νευρολογικές και συμπεριφορικές επιδράσεις του μολύβδου πιστεύεται ότι είναι μη-αναστρέψιμες. Δεν υπάρχει γνωστή ασφαλής συγκέντρωση μολύβδου στο αίμα (128). Επιπλέον, οι επιπτώσεις του μολύβδου τόσο στην ψυχική Υγεία όσο και στη νοημοσύνη είναι επιβλαβείς (129). Η έκθεση στον μόλυβδο βλάπτει όχι μόνο την Υγεία αλλά και την ευφυία δεδομένου ότι μειώνει τον βαθμό ευφυΐας IQ (130).
Σύμφωνα με μια μετα-ανάλυση, υπάρχει εξαιρετικά σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στην έκθεση στον μόλυβδο και στο IQ των παιδιών. Η αύξηση του μολύβδου στο αίμα από 10 σε 20 μικρογραμμάρια/dl συσχετίστηκε με μείωση 2,6 βαθμών IQ (131). Μία πιο πρόσφατη μετα-ανάλυση κατέδειξε ότι ο μόλυβδος έχει μεγάλη επίδραση στη νοητική λειτουργία των παιδιών (132).
Ο μόλυβδος είναι νευροτοξικός και μπορεί να διαβρώσει τα εγκεφαλικά κύτταρα αφού εισέλθει στο σώμα. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης σε κανένα σημείο της ζωής (133). Ορισμένοι άνθρωποι που καταναλώνουν ψάρια απαντούν «τρώω ψάρια εδώ και χρόνια και είμαι καλά» και η απάντηση ιατρού είναι η εξής «ναι, αλλά φανταστείτε πόσο πιο έξυπνο/η θα μπορούσατε να ήσασταν».
Ορισμένες χώρες εκδίδουν προειδοποιήσεις σχετικά με τον κίνδυνο κατανάλωσης μολυσμένων ψαριών. Ωστόσο, αγνοούνται από το ευρύ κοινό που συνεχίζει να τα καταναλώνει χωρίς να λαμβάνει υπ'όψιν τις σοβαρές συνέπειες για την Υγεία (134).
αρσενικό:
Το αρσενικό είναι ένα τοξικό στοιχείο για τον άνθρωπο που είναι σε θέση να προκαλέσει μια σειρά από καρκίνους, όπως καρκίνους του ήπατος και του πνεύμονα, καθώς επίσης να προκαλέσει και δερματικές βλάβες. Τα τρόφιμα είναι συνήθως η μεγαλύτερη πηγή έκθεσης του ανθρώπου στο αρσενικό (135).
Το αρσενικό έχει γίνει μια σημαντική τοξικολογική ανησυχία λόγω των αυξανόμενων συγκεντρώσεων του στα υδάτινα αποθέματα (136), ενώ πριν από μόλις λίγους μήνες, δημοσιεύθηκε μία ανασκοπηση με τίτλο "Δηλητήριο στο νερό: Η σιωπηλή επίθεση του αρσενικού στην Υγεία των ψαριών" (137).
Η παρουσία αρσενικού στα θαλασσινά αναφέρθηκε για 1η φορά πριν από 100 χρόνια και λίγο αργότερα αποδείχθηκε ότι τα κοινά θαλασσινά όπως τα ψάρια, τα μαλακόστρακα και τα μαλάκια περιείχαν αρσενικό σε εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις (138). Έχουν αναφερθεί υψηλές συγκεντρώσεις αρσενικού σε θαλάσσια ψάρια και οστρακοειδή (139), τα οποία αποτελούν τον βασικότερο λόγο έκθεσης σε αρσενικό σε πολλούς ανθρώπινους πληθυσμούς (140).
Το αρσενικό δεν αποικοδομείται με την πάροδο του χρόνου και είναι πολύ διαλυτό σε υδάτινα περιβάλλοντα, γεγονός που διευκολύνει τη βιοσυσσώρευση του (141, 142).
Για κάποιους από αυτούς τους τοξικούς ρύπου έχουν θεσπιστεί όρια ασφαλείας. Ωστόσο, δεν υπάρχει δυνατότητα πρόβλεψης για τις επιπτώσεις από την τ α υ τ ό χ ρ ο ν η και σ υ ν ε ρ γ ι σ τ ι κ ή δράση όλων αυτών τον επικίνδυνων ρύπων.
Γιατί να βάζουμε σε κίνδυνο την Υγεία μας όταν μπορούμε να λάβουμε τα ω3 από άλλες πηγές που δεν έχουν εκτεθεί σε επιβλαβείς παράγοντες ;
Εκτός από τα βαρέα μέταλλα, υπάρχουν άλλα ζητήματα με τα ω3 από τα ψάρια ;
- PCB
Τα PCB - πολυχλωριωμένα διφαινύλια - είναι μια ομάδα συνθετικών χημικών ουσιών, οι οποίες εισέρχονται στο σώμα των ψαριών από το νερό, τα ιζήματα και από την κατανάλωση θηραμάτων (μικρότερων ψαριών) που έχουν PCB στο σώμα τους. Τα PCB συσσωρεύονται στα ψάρια και μπορούν να φτάσουν επίπεδα που είναι εκατοντάδες χιλιάδες φορές υψηλότερα από τα επίπεδα που υπάρχουν στο νερό (32)
- μικροπλαστικά
Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τα πλαστικό (33) δεδομένου ότι πλέον βρίσκονται παντού, και καταλήγουν στις θάλασσες μας (34). Μελέτες υποδεικνύουν ότι το 60-80% των θαλάσσιων απορριμμάτων στις ακτές, στον πυθμένα της θάλασσας και στους ωκεανούς αποτελούνται από το πλαστικό (35).
Λόγω του ότι η ρύπανση των θαλασσών με τα πάσης φύσεως πλαστικά έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις, καθώς και ότι τα ψάρια δεν μπορούν να διακρίνουν τα μικροπλαστικά (μικρότερα από 5 mm) διότι έχουν το ίδιο σχήμα και χρώμα με τις φυσικές τροφές τους (36). Το κυρίαρχο χρώμα των μικροπλαστικών είναι το μπλε (37).
Ως αποτέλεσμα της εκτεταμένης μόλυνσης, τα μικροπλαστικά καταναλώνονται από τα ψάρια (38) και ανιχνεύονται συχνά στον οργανισμό των υδρόβιων οργανισμών παγκοσμίως (39) με αποτέλεσμα να αποκτούν σταδιακά πρόσβαση στο ανθρώπινο σώμα (40).
Για τα μικροπλαστικά έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν το στρες και θέτουν σε κίνδυνο το ανοσοποιητικό σύστημα των ψαριών (41, 42). Επίσης, προκαλούν βλάβη στους ιστούς, οξειδωτικό στρες και αλλαγές στην γονιδιακή έκφραση (42).
Τα αλιευτικά προϊόντα είναι γνωστό ότι αποτελούν σημαντική πηγή μικροπλαστικών στην ανθρώπινη διατροφή (43).
Μία ανασκόπηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας που δημοσιεύθηκε πριν από λίγα χρόνια με τίτλο "Παγκόσμια μόλυνση των ψαριών με μικροπλαστικά" διαπίστωσε ότι παγκοσμίως, το 60% των ψαριών περιείχε μικροπλαστικά, ενώ δεν υπάρχουν γεωγραφικές διαφορές στις συγκεντρώσεις αυτών των μικροπλαστικών στα ψάρια (44), ενώ άλλες μελέτες έχουν αναφέρει ότι το 75% (45), το 85% (46) ακόμα και το... 97% (47) των ψαριών έχει καταπιεί μικροπλαστικά ή άλλα πλαστικά υπολείμματα.
Μόλις 100 γραμμάρια σαρδέλας θα μπορούσαν ενδεχομένως να περιέχουν 30 mg μικροπλαστικά ! (48)
Και αυτό αφορά την σαρδέλα, ένα ψάρι που είναι μικρό σε μέγεθος. Αναλογιστείτε πόσα μικροπλαστικά περιέχουν τα ψάρια με μέγεθος μεγαλύτερο μέγεθος από την σαρδέλα.
Εν ολίγοις, τα μικροπλαστικά θεωρούνται παγκόσμιο ζήτημα λόγω των τοξικών τους επιπτώσεων στον άνθρωπο (49).
- αντικαταθλιπτικά, ηρεμιστικά και συναφή φάρμακα
Τα ψυχοδραστικά φάρμακα ανιχνεύονται συχνά στο υδάτινο περιβάλλον (50-56)
- αντισυλληπτικά
Αντισυλληπτικά ανιχνεύονται στα ψάρια (57-65).
Τα αστικά λύματα είναι ένα σύνθετο μείγμα που περιέχει συνθετικά οιστρογόνα που χρησιμοποιούνται στα αντισυλληπτικά χάπια (66, 67). Tα υπολείμματα των αντισυλληπτικών χαπιών μπορούν να περάσουν μέσα από μονάδες επεξεργασίας λυμάτων διότι οι μονάδες δεν έχουν σχεδιαστεί για να εξαλείφουν τα φαρμακευτικά προϊόντα, όπως οι ορμόνες που βρίσκονται στα αντισυλληπτικά χάπια (68-71), με αποτέλεσμα τα ψάρια τα απορροφούν τα συνθετικά οιστρογόνα (69).
Η οιστρογονικότητα των λυμάτων στα ψάρια έχει περιγραφεί σε πολλές χώρες (70).
Επίσης, ένα ακόμα σοβαρό ζήτημα είναι ότι τα αντισυλληπτικά θηλυκοποιούν τα αρσενικά ψάρια (72, 73).
Από το 1990 έχουν εντοπιστεί αρσενικά ψάρια που παρουσιάζουν γυναικεία χαρακτηριστικά όπως είναι η παραγωγή αυγών (74).
Πρώτη ερώτηση :
Ποιος είναι ο αντίκτυπος στην γυναικεία και στην ανδρική Υγεία από την κατανάλωση ψαριών που περιέχουν τα υπολείμματα των αντισυλληπτικών χαπιών ;
Δεύτερη ερώτηση :
Ένα ποσοστό αρσενικών ψαριών καταναλώνουν αντισυλληπτικά σε τέτοιο βαθμό που τελικά θηλυκοποιούνται.
Η κατανάλωση των θηλυκοποιημένων ψαριών ποιον αντίκτυπο έχει στους άντρες ;
- άλλα φάρμακα
Ένα ευρύ φάσμα ανθρώπινων και κτηνιατρικών φαρμάκων μολύνει τόσο τα γλυκά όσο και τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Αρκετές επιστημονικές μελέτες έχουν αναφέρει ότι δραστικά φαρμακευτικά συστατικά βρέθηκαν σε επιφανειακά ύδατα, σε υπόγεια ύδατα, σε λύματα και ιζήματα, ακόμη και σε ζωντανούς οργανισμούς.
Τα ενεργά φαρμακευτικά συστατικά στα υδάτινα οικοσυστήματα καταλήγουν στο νερό από φαρμακευτικά εργοστάσια, δήμους, νοσοκομεία, βιομηχανικές μονάδες επεξεργασίας λυμάτων, κτηνοτροφία και υδατοκαλλιέργεια, μεταξύ άλλων πηγών (75).
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι τα ανθρώπινα φάρμακα, από τα αντιφλεγμονώδη έως τις ορμόνες στα αντισυλληπτικά χάπια, καταλήγουν σε υδάτινες οδούς και επηρεάζουν τα ψάρια και άλλους υδρόβιους οργανισμούς (76).
- λοιπά
Άλλοι ρύποι που υπάρχουν στα ψάρια είναι τα οργανοχλωριούχα φυτοφάρμακα (77),
όπως :
- διχλωροδιφαινυλοτριχλωροαιθάνιο [Dichlorodiphenyltrichloroethane] (78-82),
- διελδρίνη [dieldrin] (83-87): λόγω του υψηλού επιπέδου βιοσυσσώρευσης στην υδρόβια τροφική αλυσίδα, τα προϊόντα που προέρχονται από ψάρια, ιδιαίτερα το ιχθυέλαιο, εντοπίστηκαν ότι περιέχουν τα υψηλότερα επίπεδα διελδρίνης (88).
- λινδάνη [lindane] (89-92),
- χλωρδάνη (chlordane) (93-97): τα PCB και η χλωρδάνη αποθηκεύονται στο λίπος των ψαριών ενώ ο υδράργυρος αποθηκεύεται στους μυς των ψαριών (98). Η χλωρδάνη απορροφάται εύκολα από τον οργανισμό και παράλληλα αποβάλλεται αργά από το σώμα. Η πλήρης εξάλειψη μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια. Δεδομένου ότι το χλωρδάνιο δεν αποβάλλεται καλά, μπορεί να συσσωρευτεί με την πάροδο του χρόνου στα νεφρά και το ήπαρ (100).
- μίρεξ [Mirex] (101-104), και
- τοξαφένη [toxaphene] (105-108): η τοξαφένη είναι ένας από τους σημαντικότερους έμμονους οργανικούς ρύπους με παγκόσμιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις (109). Αν και τα τοξικολογικά δεδομένα είναι ελάχιστα, η τοξαφένη είναι πιθανότατα καρκινογόνος ουσία ενώ είναι γνωστός ότι ενδοκρινικός διαταράκτης (110) και εξετάζεται εάν η παρουσία τοξαφένης θα πρέπει επίσης να επηρεάσει τις συμβουλές που σχετίζονται με την κατανάλωση ψαριών (111).
- τα βιολογικά ψάρια είναι καλύτερα ;
Η βιολογική καλλιέργεια δ ε ν αποτρέπει τους προαναφερόμενους ρύπους.
Ναι, τα ψάρια που σιτίζονται με βιολογική τροφή είναι καλύτερα από τα ψάρια που σιτίζονται με συμβατική τροφή α λ λ ά τα ψάρια αυτά δεν είναι απομονωμένα από το υδάτινο περιβάλλον, και συνεχίζουν να ε κ τ ί θ ε ν τ α ι σε όλους τους παραπάνω επιβλαβείς και τοξικούς ρύπους.
5. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ Ω3
Αναλογιζόμενος όλα τα παραπάνω, έκανα μία εξαντλητική έρευνα ώστε να εντοπίσω ποια είναι τα καλύτερα ω3.
Για να μάθετε :
1. ποιες 4 τροφές συστήνω
2. σε ποια μορφή κατανάλωσης
3. σε ποια δοσολογία,
4. με ποιον τρόπο κατανομής αυτής της δοσολογίας, και
5. με ποιο σκεπτικο κατέληξα σε αυτήν την δοσολογία,
η αμοιβή είναι 25€.
Για να ορίσουμε την συνεδρία, συμπληρώστε την φόρμα επικοινωνίας.
Για οποιαδήποτε διευκρίνιση, είμαι στην διάθεση σας.